In 2007 werd in de maanden april tot en met augustus elke eerste zondag een gratis rondleiding door een kunstenaar en een biotechnoloog gegeven.

Genesis. Het leven aan het eind van het informatietijdperk

De 20e eeuw is de tijd van ‘informatie’. Sinds de opkomst van de computer in de jaren vijftig lijkt het leven zelf ‘informatie’ geworden, omdat het bestaat uit genen, bits en sequenties van tekens. Genesis onderzocht hoe de ‘informatie-metafoor’ - op verrassend wijze - zowel in kunst als in wetenschap op dezelfde manier terugkomt. Met werk uit de beeldende kunst en de wetenschap onderzocht de tentoonstelling de verschillende invullingen en de beperkingen van de informatie-metafoor. Kan het leven zelf vertaald worden in een computer code? Kan een computer programma leven of zelfs kunst voortbrengen?

Parallellen tussen kunst en wetenschap
Sommigen zeggen dat kunst en wetenschap tegenover elkaar staan en elkaar aanvullen: kunst gaat creatief om met de werkelijkheid, wetenschap concentreert zich op de feiten. De kunstenaar vlucht in de verbeelding, de wetenschapper is veroordeeld tot de harde realiteit. Genesis liet zien dat zowel kunstenaars als wetenschappers hun verbeelding gebruiken om een idee te geven van het leven. Ze gebruiken beiden dezelfde metaforen als ze over het leven spreken. Genesis liet de overeenkomsten tussen kunst en wetenschap zien. Kunst en wetenschap lijken mijlenver van elkaar af te staan, een verschillend doel te hebben en zich af te spelen op verschillende locaties, maar wat hen verbindt is het beeld over ’informatie’. De uitkomsten van hun werk over informatie zien er opvallend hetzelfde uit.

Het einde van het informatietijdperk: biorobots, klonen en natte sculpturen
De informatie-metafoor reduceert het leven tot een sequentie van abstracte tekens en ontkent het belang van een context. Het leven lijkt gebaseerd op een enkel element: de genetische code. Filosofen noemen dit verengde perspectief ‘reductionisme’. Voor veel critici is reductionisme typisch voor de wetenschap. Maar, zoals bij de rondleidingen te zien was, dringt dit reductionisme ook door in ons perspectief op het leven, zowel in de beeldende kunsten als in de wetenschap. Het is dus niet de wetenschap op zichzelf die reduceert, maar de betekenis die aan ’informatie’ wordt gegeven. Hoe ontkomen kunst en wetenschap aan het ‘informatietijdperk’?

‘informatie’
De tentoonstelling bestond uit twee delen. In het eerste deel onderzochten kunstenaars en wetenschappers hoe vruchtbaar de informatie-metafoor is (geweest), in het tweede, meer experimentele deel, ontdekten kunstenaars en wetenschappers hoe ze aan de reducerende informatie-metafoor kunnen ontsnappen.
Adam Lowe ontwierp een driedimensionale printer om een sculptuur te kunnen maken van nat cement. De sculptuur wordt geproduceerd door een interactie tussen het computerprogramma en de omgeving.
Marc Quinn maakte een reusachtig sculptuur door de vorm van een popcornkorrel met behulp van de computer uit te vergroten en te reproduceren in brons. De ‘toevallige’ vorm van de popcornkorrel blijkt ineens technologisch reproduceerbaar. Hij toonde in Genesis eveneens een zelfportret in de vorm van zijn eigen DNA-structuur in een lijstje aan de muur, waarmee hij suggereert dat alles wat een mens is, in deze substantie is vervat. In hoeverre ligt iemand persoonlijkheid vast in zijn genetische code?
Artificial-life-expert Luc Steels ontwerpt robots die in staat zijn om te leren van hun omgeving.

De tentoonstelling Genesis liet twee soorten beeldende kunst zien en twee soorten wetenschap. De ene is geïnspireerd door ’informatie’, de tweede wil ervan verlost worden.

Deelnemende kunstenaars en wetenschappers
Tijdens Genesis liepen er kippen door het museum, vlogen er vlinders en zwommen er zebravisjes. Tussen deze fascinerende levende have bevonden zich werken van:
Bas Defize (Nederland)
Ad Dekkers (1938 -1974 Nederland)
Mark Dion (1961, USA)
Edo Dooijes (1936, Nederland)
Erwin Driessens en Maria Verstappen (1963/1964, Nederland)
Charles en Ray Eames (1907/1925, USA)
Ed Emschwiller (1925-1990, USA)
George Gessert (1944, USA)
Hein Gravenhorst (1937, Duitsland)
Dr. John Gurdon (1933, UK)
Dr. Jim Hanan (Australië)
Hans van Houwelingen (Nederland)
Floris Kaayk (1982, Nederland)
Eduardo Kac (1962, USA)
Dr. Ben Kröse (1952, Nederland)
Marc Lausberg (1968, Nederland)
David Lentink (1975, Nederland)
Adam Lowe (1959, UK/Spanje)
Dr. Erik Manders (1960, Nederland)
Marta de Menezes (1975, UK)
Frieder Nake (1938, Duitsland)
Saskia Olde Wolbers (1971, UK)
Michel Paysant (1955, Frankrijk)
Marc Quinn (1964, UK)
Kathleen Rogers (1962, UK)
Dieter Roth (1930-1998, Duitsland/Zwitserland)
Dr. John Schavemaker (1970, Nederland)
Lillian Schwartz (1927, USA)
Karl Sims (1962, USA)
Christa Sommerer en Laurent Mignonneau (1964/1967, Oostenrijk)
Dr. Luc Steels (België)
Berend Strik (Nederland)
Peter Struycken (1939, Nederland)
Paul Talman (1932-1987, Zwitserland)
Dr. Peter Tettelaar (1974, Nederland)
Stan Vanderbeek (1927-1984, USA)
Koen Vanmechelen (1965, België)
Steina en Woody Vasulka (1940/1937, USA)
Dr. Astrid Visser (1969, Nederland)
Aad van der Voort (1932, Nederland)
Drs. James Watson en Francis Crick (1928/1916-2004, USA/UK)
John Whitney (1917-1996, USA)
Vormgeving tentoonstelling: Inside Outside / CreateThoughtImages

Ontwerp flyer: Lesley Moore
De tentoonstelling was samengesteld door gastcurator Emilie Gomart en mede mogelijk gemaakt door Netherlands Genomics Initiative, Mondriaan Stichting, Prins Bernhard Cultuurfonds, de Franse Ambassade in Nederland, het Universiteitsmuseum Utrecht, Hubrecht Laboratorium Utrecht, Drefa Industries Schoonhoven, Personal Space Technologies B.V. Amsterdam.