Het Centraal Museum treedt naar buiten

De entree is verplaatst naar de Agnietenstraat. Het Centraal Museum heeft een nieuw café, een nieuwe evenementenzaal, een nieuwe winkel en een nieuwe tuin. Toch is alles als vanouds – maar dan beter. Met trots gooiden we in april 2016 de deuren open, na een overgangsperiode van oud naar nieuw. De grootscheepse verbouwing van het Centraal Museum is voltooid. Publieksfuncties zijn aangepast en verplaatst, de tentoonstellingsruimte is uitgebreid, nooit eerder was de looproute in het museum zo duidelijk en overzichtelijk. Oude frustraties zijn afgeschud, een nieuw, fris museum is tevoorschijn gekomen. Nogmaals: we zijn er trots op.

Oud en nieuw

Nu is het riskant of op zijn minst dubbelzinnig om in het geval van het Centraal Museum over oud en nieuw te spreken. Want wat is oud, wat is nieuw in een gebouw – beter: samenstelling van gebouwen – dat teruggaat tot 1420 en sindsdien verschillende functies heeft gehad en meermalen is aangepast. Er is in de loop van de tijd het nodige verdwenen en er is het een en ander bijgekomen. In elk geval heeft die lange voorgeschiedenis niet alleen tot een mooie doolhofachtige setting geleid. Voor sommige bezoekers was de uitdaging te groot. Die verlieten teleurgesteld het pand met de gedachte: ‘Heb ik nou alles wel gezien?’

Daarom was vernieuwing nodig. Het museumpubliek van nu heeft andere verwachtingen en stelt eisen aan service en ambiance waaraan het ‘oude’ museum niet kon voldoen. Dat we er goed aan hebben gedaan richting en vorm te geven aan zo’n ingrijpend herinrichtingsproces blijkt alleen al uit het feit dat intussen de bijna dagelijkse klacht van ‘verdwalende’ bezoekers uit het dagrapport van de kassamedewerkers is verdwenen! 

Soda+

Het was een intensieve periode van analyseren, lobbyen en praten, van plannen maken, fondsen werven en tekenen en schetsen. Het Arnhemse/Rotterdamse bureau Soda+ was verantwoordelijk voor de verbouwing. De ontwerpers en architecten hebben van meet af aan een belangrijke rol gespeeld in het proces en de totstandkoming. Zij hebben zich steeds hard gemaakt voor het behoud en het benadrukken van de monumentaliteit van de locatie en de bestaande architectuur. ‘Het museum voor zichzelf laten spreken’ was het adagium. En in die geest zijn we met z’n allen aan de slag gegaan.

Bidboek

Voor de buitenwacht vormde het bidboek Het Centraal Museum treedt naar buiten het startschot in 2011. Daar was onder meer een grondige sterkte-zwakteanalyse aan vooraf gegaan. Het verhangen van een paar bordjes in het museum zou weinig soelaas bieden, zoveel was meteen wel duidelijk. Publieksruimtes als café, winkel en balie waren iets te goed verstopt. Een ontvangst voor speciale gelegenheden en commerciële partijen buiten sluitingstijd zat er niet in, zonder de beveiliging flink op te tuigen. Zo was er een kleine waslijst van knelpunten.

In het bidboek, dat in het voorjaar van 2011 verscheen, hebben we onze doelstellingen en ambities in tekst en beeld uiteengezet. We hadden iets om mee te wapperen en op terug te vallen als we aanklopten bij de gemeente, bij fondsen en bij buurtbewoners.

Van essentieel belang voor de zichtbaarheid van het Centraal Museum was het verplaatsen van de museumentree naar de Agnietenstraat. Het zou bovendien de indeling van het gebouw overzichtelijker maken en de link met het dick bruna huis versterken. Verbetering van de ondersteunende voorzieningen, zoals een multifunctionele ruimte voor evenementen, de museumwinkel, de entree, het café en het auditorium, was een zwaartepunt. Er moest – niet onbelangrijk ­– meer oppervlakte beschikbaar komen voor het tonen van kunst. En de beperkte toegankelijkheid van het museum buiten de reguliere openingstijden om, of althans een deel ervan, was een issue. Dat moest makkelijker en goedkoper kunnen en commerciële exploitatie mogelijk maken.

Initiatiefgroep

Er kwam steun voor onze plannen, financieel en beleidsmatig, soms uit verrassende hoek. Fondsen tastten in hun buidel, de gemeente reageerde enthousiast. Uit gesprekken met collega’s en buurtgenoten kwam de initiatiefgroep Zuidelijk Museumkwartier voort. Gezamenlijk optrekken leidde tot de toezegging van een bijdrage uit het Economisch Investeringsfonds. Intussen is een begin gemaakt met de herinrichting van Twijnstraat, Nicolaaskerkhof en Agnietenstraat; ook op straat zijn verblijfskwaliteit en toegankelijkheid voor verbetering vatbaar.

Alle punten op onze wensenlijst zijn intussen gerealiseerd. En meer dan dat. Een extra projectaanvraag bij de BankGiro Loterij werd gehonoreerd. Zo kon nijntje voor haar zestigste verjaardag een nieuw huis krijgen. Het nieuwe nijntje museum is een paar maanden open en sinds dag één een overweldigend succes.

De glazen brug moet ik niet vergeten: een bouwkundig hoogstandje, dat de tuin overbrugt en de refter en de stallen met elkaar verbindt. Het is het ei van Columbus in de nieuwe routing en een geweldige toevoeging aan het museum in architectonisch opzicht. 

Identiteit

Het zal nauwelijks verbazing wekken dat al dat nadenken over onze fysieke verschijningsvorm, de indeling en de uitstraling, vanzelf vragen opriep over de identiteit van het Centraal Museum. Wat voor soort museum zijn we en wat willen we zijn?

Ook in dat opzicht heeft de vernieuwing toegeslagen. We waren toe aan een fundamentele herijking. Die heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat het nijntje museum en het Centraal Museum voortaan hun eigen weg volgen. Het kindermuseum en het kunstmuseum zijn losgekoppeld van elkaar.

Een andere consequentie is de kunstinhoudelijke focus op wat wij intussen ‘de wereld van Utrecht’ zijn gaan noemen. De nieuwe (semi)vaste opstelling op de eerste en de tweede verdieping van de 1920-vleugel plaatst Utrecht en de collectie van het Centraal Museum in een internationale context. Stadsgeschiedenis, mode en toegepaste kunst, zestiende-eeuwse en hedendaagse schilders: alle disciplines komen samen in een prikkelende presentatie.

De tweede verdieping is deels voor actuele Utrechtse kunst en deels voor experimentele kunst van welk genre dan ook bestemd. De reikwijdte blijft breed, dwars door de jaartelling en de kunstgeschiedenis heen, toch zullen we telkens de link met Utrecht proberen te belichten.

Op die manier hopen wij het bezoek van onze bezoekers tot een prettige en verrijkende ervaring te maken. Het nieuwe, sfeervolle museumcafé Café Centraal (waar voorheen de entree was) draagt daar zeker ook aan bij. Met terras én toegang tot de prachtige binnentuin, die ook al flink onder handen is genomen.

Wij, mijn mededirecteur Edwin Jacobs en ik, nodigen u van harte uit te komen kijken. Wij zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Het Centraal Museum heeft zichzelf hervonden.

Deze partners steunen de Herinrichting financieel: