De rijke man en de arme Lazarus

De rijke man en de arme Lazarus behoort tot de grote historiestukken die Ter Brugghen in zijn laatste Utrechtse jaren schilderde. De periode kenmerkt zich door sterke licht-donker contrasten, grote, massieve en driedimensionale vormen en sombere, ongebroken kleuren. Om de compositie meer ruimte te geven in het beeldvlak is op een later moment aan de bovenzijde een strook toegevoegd van zo'n dertig centimeter.Lazarus leed aan lepra, een ziekte die in de middeleeuwen en lang daarna werd gezien als straf van God. Iemand met lepra werd daarom, maar ook uit angst voor besmetting, vaak verbannen naar ver buiten de stad.

Toon alles + Toon minder -

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

Vervaardiger

Hendrick ter Brugghen (Utrecht 1588 - 1629 Utrecht)

Datering

1625

Materiaal / Techniek

olieverf op doek

Inventarisnummer

11241

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop 1953

Afmetingen

hoogte cm
breedte 207.5 cm
hoogte (met lijst) 160 cm
breedte (met lijst) 227 cm
diepte (met lijst) 8 cm

Opschriften / merken

signatuur en datering l.o. (met verf): HTBrugghen fecit i625 [HTB aaneen]

Motief

historie, N.T., gelijkenis, rijke man en arme Lazarus

Opmerkingen

Aan de bovenzijde van het doek is over de gehele breedte een strook van ca. 30 cm aangezet. Een tweede versie, doek, ca. 136.7 x 207.5 cm, door H. ter Brugghen en werkplaats, bevindt zich in Bordeaux, Eglise Saint-Ferdinand. Zie Curie en Maisonnave 1997. Een kopie, paneel, 127 x 157 cm, werd aangeboden op de Veiling Fraenzl, Wenen 08-04-1919, cat. nr. 6, met afb. (als Joachim Beuckelaer). Zie Nicolson 1958, cat. nr. A 70, p. 101. Eigendom van G. Otlet in Alicante (1921) blijkt uit het opschrift op de achterzijde van een foto van het schilderij in Kassel, Schloss Wilhelmshöhe. Hier wordt een briefwisseling d.d. 12-08-1921, 21-08-1921 en 29-08-1921 vermeld tussen Otlet en de directeur van Schloss Wilhelmshöhe. Schriftelijke mededeling van G.J.M. Weber aan M.J. Bok d.d.05-11-1993.

Documentatie

De aanbidding der koningen en ander vroeg werk van Hendrick ter Brugghen, P.J.J. van Thiel, (The Rijksmuseum Bulletin, 19, 1971), p. 91-116, i.h.b. pp.103 en 115
artikel (titel onbekend) in Berliner Museen 1927, Heft 5, (Berliner Museen : Berichte aus den Preußischen Kunstsammlungen, 5; XLVIII, 1927)
Caravaggio e L'Europa : il movimento caravaggesco internazionale da Caravaggio a Mattia Preti, coord. ed. Franco Ambriosio (Ginevra, 2005), p. 86, afb. 1 (detail); p. 384, cat. nr. V.15, met afb. in kleur (detail); pp.386-387, afb. in kleur

Toon alles +Toon minder -

Caravaggio und die Niederländer, Arthur von Schneider (Marburg an der Lahn, 1933), p. 38, 41 (in coll. Otlet, Parijs)
Dirck van Baburen (c.1595-1624) : a Dutch painter in Utrecht and Rome, Leonard Joseph Slatkes (Utrecht, [1962]), p. 70
Gelijkenissen verbeeld. De rijke man en de arme Lazarus (III), Ad. J. Koekkoek, (Reformanda, 28; 1995, 1995-07-19), pp. 345-346, afb. op p. 346
Hendrick Terbrugghen, by Benedict Nicolson. B. Nicolson (London, 1958), p. 10, 14, 18, 40, 95, 101-102, nr. A 70, afb 65, 66 (detail)
Hendrick Terbrugghen and Plein Air, C.H. Collins Baker, (The Burlington Magazine, 50, 1927-04), p. 96
Hendrick Terbrugghen in America, [introd. Wolfgang Stechow]. [cat. Leonard J. Slatkes] ([S.l.], 1965), p. 30
Joachim Wtewael and Dutch Mannerism, Anne W. Lowenthal (Doornspijk, 1986), p. 153; fig. 104
Keuze uit tien jaar aanwinsten 1951-1961, [inleid. Maria Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1961), cat. nr. 17, afb. 10
Meer und Land im Licht des 17. Jahrhunderts, Band 3, Kurt J. Müllenmeister (Bremen, 1981), afb. 453
Nieuw licht op de Gouden Eeuw : Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten, concept en cat. Albert Blankert en Leonard J. Slatkes ; met bijdr. van Marten Jan Bok ... [et al.] (Utrecht, 1986), cat. nr. 19, met afb.
Opmerkingen over het werk van Hendrick Terbrugghen, M. Elisabeth Houtzager ([S.l.], 1955), p. 143 e.v. (afb.)
Opmerkingen over het werk van Hendrick Terbrugghen, M. Elisabeth Houtzager, (Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek (NKJ), 6, 1955), pp. 143-144 met afb., p. 146, p. 150.
The paintings of Hendrick ter Brugghen 1588-1629 : catalogue raisonné, Leonard J. Slatkes and Wayne Franits (Amsterdam, 2007), pp. 23, 38; p. 65, Cat. A11; pp. 93-94, cat. nr. A11; p. 313, afb. nr. 11
La pintura Holandesa del siglo de oro : la escuela de Utrecht, preparacion, textos y catalogo Jos de Meyere. y Juan J. Luna (Bilbao, 1992), cat. nr. 26, pp. 138-139, met afb.
Rubens' Bezoek aan Utrecht, P.T.A. Swillens, (Jaarboekje van Oud-Utrecht, 1945-1946), p. 115
Ruggengraat van de stad : de betekenis van gilden in Utrecht, 1528-1818, Nico Slokker (Amsterdam, 2010), p. 87, afb.
Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 140-141 (met afb. 29), p. 226-227
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 1-290], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 757-758, cat. nr. 123, met afb.
Stichting Victor : restauratie en natuurwetenschappelijk onderzoek in het Centraal Museum, Liesbeth M. Helmus ; met bijdr. van Eric Domela Nieuwenhuis, Thea van Fulpen-de Langen, Alice Taatgen (Utrecht, 2007), pp. 78-95; pp. 80-81, afb. in kleur; p. 87, afb. (detail: damasten mantel); p. 89, afb. (detail: baret); p. 94, afb. in kleur (aangezette strook doek)
Ter Brugghen - Terbruggen ; genealogieën, Marcel van den Driest (Vlissingen, 2023), omslag
Ter Brugghen e la parte nostra, R. Longhi, (Vita artistica, 2, 1927), p. 107 [?] pp. 106, 112]
Utrecht, Caravaggio en Europa, Bernd Ebert en Liesbeth M. Helmus (München, 2018), pp. 258/259, met afb. in kleur, en detail van de wondenlikkende hond op p. 261, afb. in kleur
Utrecht, Caravaggio und Europa, Bernd Ebert en Liesbeth M. Helmus (München, 2018)
De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994), p. 128, afb. 63 in kleur