Op scherp

Grenzen tussen illusie en werkelijkheid

Immense schilderijen die zo levensecht zijn dat het net foto’s lijken: dat is de magie van fotorealisme.

In Op scherp vieren we de schoonheid en het vakmanschap van deze kunststroming. En nodigen we je uit te ontdekken welke verhalen er schuilgaan achter deze fraaie werken van oude en nieuwe generaties kunstenaars.

Een uithangbord aan een gevel in de vorm van een bril, eronder de tekst Vision

Amerika, eind jaren zestig. Een groep jonge kunstenaars zet zich af tegen de heersende mode van abstracte kunst. Zij focussen zich op het zeer precies schilderen van alledaagse taferelen, met foto’s als basis. Het fotorealisme, ook wel: hyperrealisme, is geboren.

De kunstenaars gebruiken zelfgemaakte foto’s of foto’s uit tijdschriften. Ze zijn gefascineerd door de fotografische blik. Op het doek spelen ze met kadrering, scherptediepte en bovenal met de weerkaatsing van licht.

Fotorealisme is meer dan een knap staaltje kopieerwerk. Met hun bedrieglijk echte afbeeldingen van spiegelende etalageruiten, glimmend gepoetste auto’s en neonreclames creëren de kunstenaars een nieuwe realiteit. En bevragen zij de invloed van beeldcultuur.

gescihlderde torso van een vrouw, met witte onderbroek, geel kledingstuk op de achtergrond

De eerste generatie fotorealisten is voornamelijk Amerikaans, wit en mannelijk. De tentoonstelling breekt deze canon open met werken van vrouwelijke, Europese en Afro-Amerikaanse kunstenaars.

Schilderij gebaseerd op foto die de kunstenares van haar naakte lichaam maakte. Ingezoomd en gekadreerd waardoor niet meteen duidelijk is waar je naar kijkt.

Joan Semmel onderzoekt al sinds de jaren zeventig de verbeelding van het vrouwelijke lichaam. Haar meer dan levensgrote naaktportret is gebaseerd op een foto die ze van zichzelf nam.

Semmel bekritiseert met haar werk de seksualisering van het vrouwelijke lichaam.

Een schilderij van een paspoort van een man met een hongaarse tekst eronder.

In Europa reageren fotorealistische kunstenaars openlijk op politieke en maatschappelijke situaties.

Zo levert de Hongaars-Duitse kunstenaar László Lakner met het werk Monatskarte von Béla Bartók kritiek op de beperkte bewegingsvrijheid achter het IJzeren Gordijn.

“In mijn schilderij beleven ze hun eigen luxe avontuur waarvan ze in de toenmalige cruiseadvertenties werden uitgesloten.” Esiri Erheriene-Essi

Erheriene-Essi maakte speciaal voor de tentoonstelling het schilderij Main Lounge Drinks on the Queen Mary (Cunard Lines).

Een schilderij van mensen die aan een tafel zitten.

Erheriene-Essi reageert op dit werk van Malcolm Morley uit 1966.

Met een breed kleurenpalet ‘corrigeert’ ze foto’s uit de jaren zeventig, waarbij de afdruktechniek is ingesteld op het weergeven van witte huidtinten.

Digitale technieken bieden hedendaagse kunstenaars nieuwe mogelijkheden.

Marilyn Minter bewerkt in Photoshop tientallen foto’s tot één beeld dat dient als bron voor een schilderij. Haar werk ademt de visuele taal van pornografie maar ook die van de schoonheidsindustrie.

Een schilderij van kleurrijke snoepverpakkingen en blikjes.

Meer dan een techniek, is fotorealisme een instrument om met maximaal effect te reageren op de tijdgeest.

De tentoonstelling Op scherp nodigt je niet alleen uit tot beter kijken, maar ook tot scherper denken.

Praktische informatie

Op scherp

Fotorealisme nader bekeken.

Schilderijen die zo gedetailleerd en levensecht zijn dat je bijna denkt dat het foto’s zijn. Dat is de magie van het fotorealisme. Maar welke verhalen gaan schuil achter deze verbazingwekkende werken? En hoe gaan hedendaagse kunstenaars om met die zo specifieke beeldtaal van deze kunststroming die ook wel hyperrealisme wordt genoemd? Ontdek het in de tentoonstelling Op scherp: fotorealisme nader bekeken.

Voor deze tentoonstelling geldt een toeslag van €3.

Kritische blik

In Op scherp kijken we met een kritische blik naar fotorealisme. We breken de Amerikaanse canon van de witte, mannelijke kunstenaars van de eerste generatie open en vullen deze aan met vrouwelijke, Afro-Amerikaanse, West- en Oost-Europese kunstenaars. Net als de fotorealisten van het eerste uur, gebruiken zij de fotorealistische stijl om hun visie op de wereld uit te dragen. Op scherp viert de schoonheid en het vakmanschap van fotorealisme. En daagt je uit om scherp te kijken en oude en nieuwe grenzen tussen illusie en werkelijkheid te onderzoeken.

Eigen collectie

Uitgangspunt van de tentoonstelling is de unieke eigen collectie Amerikaans fotorealisme van het Centraal Museum. In de larger-than-life schilderijen van Don Eddy, Malcom Morley, Chuck Close, Howard Kanovitz en vele anderen wordt het Amerika van de jaren zestig en zeventig op minutieuze wijze verbeeld. Close-ups van glimmende Amerikaanse sleeën, spiegelende etalageruiten, interieurs van diners, neonreclame en sterk uitvergrote portretten; deze en nog veel meer iconische werken zijn in de tentoonstelling te bewonderen. Het is voor het eerst sinds 35 jaar dat deze bijzondere collectie weer samen te zien is.

Mediaguide

Verrijk je bezoek aan Op scherp met de gratis mediaguide. Luister naar de verhalen van Esmee Postma (gastconservator Op scherp), Esiri Erheriene-Essi (kunstenaar), Madeleijn van den Nieuwenhuizen (rechtshistoricus en mediacriticus) en Jaya Pelupessy (kunstenaar). Zij kozen hun favoriete werken van Op scherp en vertellen hun verhalen op basis van persoonlijke ervaring, kennis en bewondering.

De mediaguide is direct te gebruiken op je smartphone door de QR-code te scannen. Of open de mediaquide via deze link. Neem je eigen koptelefoon of oortjes mee.

qr-code mediaguide.jpeg

Activiteiten

Tijdens de tentoonstelling vinden verschillende activiteiten plaats. Zo kunnen bezoekers deelnemen aan creatieve workshops met kunstenaar Jhonie van Boeijen, in gesprek gaan met ‘levende boeken’ tijdens de Living Library-sessies en een gesprekkenserie bijwonen die wordt georganiseerd in samenwerking met FOTODOK. Kijk voor meer informatie op onze activiteitenpagina.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt de rijkelijk geïllustreerde publicatie Op scherp: fotorealisme nader bekeken (uitgever Wbooks). Het boek biedt verdieping op thema’s uit de tentoonstelling. Met bijdragen van Hanneke Grootenboer, Esmee Postma, Linda Nochlin en enkele hedendaagse kunstenaars. De publicatie omvat 128 pagina’s en is te koop in de museumwinkel. Prijs: €29,95.

Deelnemende kunstenaars

John De Andrea, Richard Artschwager, Robert Bechtle, Thomas Blackwell, Jhonie van Boeijen, Britto Arts Trust, Vija Celmins, Chuck Close, Susan Collis, Robert Cottingham, Don Eddy, Esiri Erheriene-Essi, Bobbi Essers, Richard Estes, Audrey Flack, Ryan Gander, Franz Gertsch, Louise Giovanelli, Duane Hanson, Barkley L. Hendricks, Lieven Hendriks, Jean-Olivier Hucleux, John Kacere, Howard Kanovitz, Allison Katz, Edward Kienholz, Peter Klasen, Ron Kleemann, László Lakner, Lucy McKenzie, Richard McLean, Marilyn Minter, Jacques Monory, Malcolm Morley, Sylvia Plimack Mangold, Kaz Oshiro, Gerhard Richter, John Salt, Fernando Sánchez Castillo, Ben Schonzeit, Joan Semmel, Idelle Weber, Kehinde Wiley, Issy Wood and Alida Ymele.