Joachim Wttewael (1566-1638) leidt met Abraham Bloemaert de Utrechtse groep van het maniërisme, een richting die de renaissance afsluit en de barok voorbereidt.

De kunst in de middeleeuwen kan omschreven worden als 'hemels gericht'. De renaissancekunst was 'aards gericht', net zoals de kunst uit de oudheid, ook bij christelijke onderwerpen. In de barok, de kunst van de contrareformatie, aanvaardt de kerk de aardse schoonheid als schepping van God, en stelt haar uitbeelding in de gewijde kunst in dienst van de geloofspropaganda.

De maniëristen voelen dat de tijdgeest verandert. Ze ergeren zich aan de verstarring in de renaissancekunst: de geniale vondsten van de meesters wat betreft opbouw en kleurschikking worden als recepten steeds maar herhaald. De maniëristen zoeken als reactie daarop nieuwe vormen. Afwijken en opvallen is hun hoofddoel, en daaruit volgen de kenmerken van hun stijl: grillig lijnverloop, een arabeskachtige behandeling van de menselijke figuur, kleurenharmonie verkregen met op zichzelf disharmoniërende kleuren, toneelmatig willekeurige belichting. Niet motieven en situaties bepalen het resultaat, maar het decoratieve effect.

Wttewael plaatst voor een van zijn geliefde Romeinse bouwvallen Maria en haar kind, die door twee herders aanbeden wordt. Alle figuren worden helder belicht. Elders worden Jozef en twee andere toegesnelde herders in de schaduw van de ruïne gehouden. Op deze manier ontstaat een vrij drukke en in het licht contrasterende compositie. Typisch maniëristisch is de figurenring om de jonggeborene. Maniëristisch is ook de manier waarop de blik van de toeschouwer naar moeder en kind geleid wordt via een van de herders.

In het schilderij uit 1598 heeft het meer naief-religieuze van de middeleeuwse kunst moeten wijken voor een wat wereldser sfeer.

Van augustus 1963 tot en met december 1972 werd elke maand speciale aandacht geschonken aan een of meerdere objecten uit de collectie van het Centraal Museum. In december 1965 was het schilderij De aanbieding van de herders van Wttewael het kunstwerk van de maand.

Documentatie

  • Kunstwerk van de maand december 1965, Centraal Museum (Utrecht, 1965)

Collectie in deze tentoonstelling

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.F92B101B-0612-4074-AC73-A8D9F8C67C2F

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze tentoonstelling? Laat het ons weten!