Portretten van de collecterende disgenoten van het Sint Jobsgasthuis te Utrecht

Het groepsportret van de collecterende bewoners van het Utrechtse Sint Jobsgasthuis is uniek in de portretschilderkunst. Er is geen ander portret uit deze periode bekend waarin armen centraal staan. Het gasthuis, dat in 1504 werd opgericht, was het eerste dat zich de opvang van syfilitische patiënten ten doel stelde. In de loop van de zestiende en zeventiende eeuw ontwikkelde het zich tot een oudemannenhuis. Jan van Bijlert was na 1637 de meest gevraagde portrettist in Utrecht.

Toon alles + Toon minder -

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

Vervaardiger

Jan van Bijlert (Utrecht 1597/1598 - 1671 Utrecht)

Datering

1630 - 1635

Materiaal / Techniek

olieverf op doek

Inventarisnummer

7372

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop 1934

Afmetingen

hoogte 76.3 cm
breedte 115.3 cm
hoogte (met lijst) 96.7 cm
breedte (met lijst) 135.6 cm

Opschriften / merken

signatuur m.o. (met verf): Jv Bijlert.fecit. [Jv ineen]

Motief

groepsportret

Opmerkingen

Het St. Jobsgasthuis werd in 1504 opgericht en was het eerste gasthuis dat zich de opvang van syfilitische patiënten ten doel stelde. In de loop van de 16de en 17de eeuw ontwikkelde het gasthuis zich steeds meer tot een oude-mannenhuis. Om in de opvang en verzorging te kunnen voorzien zamelde het huis, tot 1635, twee maal per jaar geld in. De gasthuisvader, geheel rechts, heeft een zilveren draagteken met St. Job op de linker mouw. Volgens een mededeling van jhr. B.W.F. van Riemsdijk komt op een oude geschreven lijst van Kesler een schilderij voor 'J. Bijlert. De armbezorgers van het Hiobsgasthuis te Utrecht', met bijbehorende aantekening: 'Dit schilderijg is door Bijlert voor het gasthuis geschilderd. dog doen dit gebouw in den fransen tijd in eenen caserne is veranderd is dit stuk met eenige andere daar uitgenomen en door mij op een publieke verkooping gekocht'. Ongetwijfeld is dit het hierboven beschreven schilderij dat in 1931 in de handel kwam.

Documentatie

Arm in de Gouden Eeuw, [voorw. S.H. Levie] (Amsterdam, 1965), cat. nr. 61, afb. 15
Bilder vom alten Menschen in der niederländischen und deutschen Kunst 1550-1750, Jutta Desel, Thomas Döring, Beatrice Marnetté-Kühl ; unter Mitarb. von Edeltraud Höft und Caren Schweder (Braunschweig, 1993), cat. nr. 94, p. 272, afb. op p. 273
De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 57, afb. 38

Toon alles +Toon minder -

Catalogus van het Historisch Museum der stad, supplement, cat. nr. 3242 2x
Catalogus van schilderijen der Utrechtsche School (Utrecht, 1941), cat. nr. 50 x
Het Centraal Museum te Utrecht : het oudste stedelijk museum van Nederland, J.A.L. de Meyere, (Tableau : tijdschrift over beeldende kunst, museumactiviteiten en kunsthandel, 7, 5, aprill/mei 1985), p. 38; p. 42, afb.
Het Centraal Museum te Utrecht: het oudste stedelijk museum van Nederland, J.A.L. de Meyere, (Maandblad van Oud-Utrecht, 61, 9, september 1988), p. 98
The Dutch world of painting : an exhibition by the Netherlands Office for Fine Arts, Gary Schwartz (Maarssen, 1986), Bijbehorende tentoonstelling t.g.v. 100ste verjaardag van de stad Vancouver werd o.m. georganiseerd door Rijksdienst Beeldende Kunst./p. 68, cat. nr. 28, met afb.
Le décor de la vie en Hollande au XVIIe siècle (1967), cat. nr. 288, pl. 75
Gerrit van Honthorst : 1592-1656, J. Richard Judson, Rudolf E.O. Ekkart (Doornspijk, 1999), p. 22
Hollandse schilders in de Gouden Eeuw, B. Haak ([Amsterdam], 1984), p. 316, afb. 675
Ik geef om jou! : Naastenliefde door de eeuwen heen, Redactie Marije de Nood en Kees van Schooten, met bijdragen van Hanneke van Asperen, Renger de Bruin ...[et al.] (Zwolle, 2014)
Jan van Bijlert (1597/98-1671) : schilder in Utrecht, door Paul Huys Janssen ([Utrecht], 1994), cat. nr. 177; pp. 15, 33, 60-61; afb.22
Jan van Bijlert (1597/98-1671) : schilder uit Utrecht, doctoraalscriptie van Paul Janssen ([Utrecht], 1984)
Jan van Bijlert : schilder van Utrecht (1598-1671), G.J. Hoogewerff, (Oud Holland, 80, 1, 1965), pp. 3-33, i.h.b. p. 32, cat. nr. 131
Olandezul la el acasa si în lume (1972), pp. 92-93, met afb.
Perspective, optics, and Delft artists around 1650, Arthur K. Wheelock Jr. (New York & Londen, 1977), p. 307-308 (noot 23)
La pintura Holandesa del siglo de oro : la escuela de Utrecht, preparacion, textos y catalogo Jos de Meyere. y Juan J. Luna (Bilbao, 1992), cat. nr. 7, pp. 80-81, met afb.
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 1-290], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 612-613, cat. nr. 30, met afb.
Schilders in Utrecht 1600-1700, Paul Huys Janssen (Utrecht, 1990), p. 75, afb. 62 op p. 76
Tentoonstelling van oude kunst uit Utrechtse kerken en gasthuizen, [voorw. C.H. de Jonge] (Utrecht, 1943), afbeelding op titelpagina/cat. nr. 193, p. 23
Utrecht painters of the Dutch Golden Age, Christopher Brown (London, 1997), p. 46, afb. cat. nr. 23 p. 45
Van aalmoes tot AOW : zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Renger de Bruin, Mieke Heurneman, Frank van der Veeke (Utrecht, 1996), p. 54, met afb. in kleur; omslag en p. 1, detailafb. in kleur
Verborgen verhalen : betekenissen van Vlaamse & Nederlandse schilderijen 15e-18e eeuw, Annemarie Vels Heijn ... [et al.] ; met bijdr. van Akkerym Doenendans ... [et al.] (Amsterdam, 2003), pp. 232-233, met afb. in kleur
Vijfendertig Utrechtse kunstenaars en hun werk voor het Sint Jobs Gasthuis 1622-1642, Marten Jan Bok (Utrecht, 1984), pp. 34-42

Tentoonstellingen

De gezonde stad (900 jaar stad Utrecht), Centraal Museum, Utrecht, 2022
De Ommuurde Stad, geschiedenis van een stadsverdediging, Centraal Museum, Utrecht, 2020
Class Distinctions: Dutch Painting in the Age of Rembrandt and Vermeer, Museum of Fine Arts, Boston, Boston, 2015

Toon alles +Toon minder -

Ik geef om jou! Naastenliefde door de eeuwen heen, Museum Catharijneconvent, Utrecht, 2014
Ik geef om jou. Naastenliefde door de eeuwen heen., Museum Catharijneconvent, Utrecht, 2014
Utrechters dromen van Rome, Centraal Museum, Utrecht, 2008
Masters of Light: Dutch Painters in Utrecht during the Golden Age, The National Gallery, Londen, 1998
Masters of Light: Dutch Painters in Utrecht during the Golden Age, The Walters Art Gallery, Baltimore, Maryland, 1998
Masters of Light: Dutch Painters in Utrecht during The Golden Age, The Palace of the Legion of Honor, San Francisco, Californië, 1997
Van Aalmoes tot AOW, zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Centraal Museum, Utrecht, 1996
Bilder des Alters, Herzog Anton Ulrich-Museum, Braunschweig, 1993
Tentoonstelling ter gelegenheid van het 600-jarig bestaan van het St. Pieters- en Bloklandsgasthuis, Museum Flehite, Amersfoort, 1993
Nederlandse meesterwerken uit de Gouden Eeuw, Banco Bilbao Vizcaya (Madrid), Madrid, 1992
The Dutch world of painting, Vancouver Art Gallery, Vancouver, 1986
Olandezul la el acasa si în lume (De Hollander uit en thuis), Muzeul de arta, Boekarest, 1972
Hoe goud was de Gouden Eeuw?, Hedendaagse Kunst-Utrecht, Utrecht, 1972
Le décor de la vie collectieve en Hollande au XVIIe siècle (georganiseerd door het Institut Néerlandais), Musée des Arts Décoratifs, Parijs, Parijs, 1967
Tentoonstelling van schilderijen der Utrechtsche School, Centraal Museum, Utrecht, 1941