Dit object is nu niet in het museum te zien

Sint Maarten en de burgemeesters en oudermannen van Utrecht

Joost van Attevelt (Utrecht (?) 1621 - 1692 Utrecht)

1647 - 1648

grafiet, penseel, dek- en waterverf op perkament

4756

tekening, penseeltekening

aankoop tussen 1878

hoogte (blad) 40.1 cm
breedte (blad) 24.6 cm

• niet gesigneerd, niet gedateerd

bestuurders (Utrecht) (bestuur)

Habsburgse tijd en Republiek 1528-1795

geschiedenis, Utrecht

Hier zijn twee burgemeesters en twee overste oudermannen (overheidspersonen met invloed op de regering) van de stad Utrecht voorgesteld met hun rode kovels (schouderkleed) versierd met zilveren ring met bellen voor de stadspatroon, de heilige Martinus. Omdat de wapenvelden niet werden ingevuld is de identiteit van de voorgestelden niet te achterhalen. De tekening werd in 1647-1648 gemaakt in opdracht van de stad Utrecht, samen met 'Vier Burgers met de stadsbanier van Utrecht' (zie inv.nr.4755). In dit geval zal het de uitbeelding van de kovels zijn geweest die aanleiding was tot de opdracht. Ze hoorden specifiek bij het vroegere ambtskleed van de vier machtigste magistraten van de stad Utrecht. De tekening toont een detail uit een toentertijd reeds kapot (en niet meer ter plaatse aanwezig) raam in de raadskapel van de Utrechtse Buurkerk. Attevelt heeft zich daarbij naar alle waarschijnlijkheid gebaseerd op een eerdere aftekening van dit raam van Aernout van Buchell (Muller 1924, afb.3). Bovendien is hij bijgestaan door Cornelis Booth, lid van de vroedschap en mede-opdrachtgever tot beide tekeningen. Dit blijkt uit Attevelts ontwerptekening, die bewaard wordt in Het Utrechts Archief. Behalve diverse kleuraanduidingen is hierop de volgende inscriptie te lezen: 'Deser gelyken(is) heeft gestaen in de Buerekerk inde glasen volgens memorie van den R Hr. Booth' (inv.nr. H.A.R. 48.2). Van inv.nr.4756 en van 'Vier Burgers met de stadsbanier van Utrecht' (1658) heeft het stadsbestuur bij Willem van Swanenburch (1610/1611-1674) in 1658 geschilderde kopieën besteld voor de Schoutenkamer van het Stadhuis: Willem Cornelisz. van Swanenburgh, 'De stadsbanier van Utrecht', 1658, olieverf op doek, 63,8 x 51, 8 cm, Centraal Museum, inv.nr.1536 en idem, 'De burgemeesters van Utrecht met de stadsboden', 1658, olieverf op doek, 63,7 x 51,8 cm, Centraal Museum, inv.nr.1537 (zie Utrecht 1999, pp.1436-1437, nr.630). De halffigurige burgemeesters zijn daarbij aangevuld tot hele figuren (gekleed in toga's), de oudermannen zijn vervangen door bodes en in plaats van de H. Maarten als achtergrond, wandelen de vier mannen voor het silhouet van de stad Utrecht. In Het Utrechts Archief wordt een (voorheen aan J. van Attevelt toegeschreven) tekening bewaard van deze figurengroep (inv. H.A.R. 58.4; vgl. A. Graafhuis, Jacobus en Justus Versteegh, 'Jaarboekje Oud-Utrecht' 1963, pp.113-119, p.677 met afb.). Het betreft hier waarschijnlijk een 18de-eeuwse kopie naar het schilderij van Swanenburch.

• 125 jaar Centraal Museum Utrecht, [inl. en tekst Maria Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1964) (cat. nr. 7, afb. 1, afb. op voorkant (detail in kleur))
• De afbeeldingen van de Utrechtsche stadsbanier en van de kovels der burgemeesters, S. Muller Fzn. (pp. 40-46, afb. 2)
• Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart I, U. Thieme, F. Becker (p. 218)

Toon alles +Toon minder -

• 125 jaar Centraal Museum Utrecht, Centraal Museum, Utrecht, 1964
• Saint Martin dans l'art en l'imagerie, Museé des Beaux-Arts, Tours, Tours, 1961

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!