De keukenmeid past in de traditie van de 16de-eeuwse markt- en keukenstukken van Pieter Aertsen en Joachim Beuckelaer. Net als zijn voorgangers dat deden, voegde Wtewael op de achtergrond een religieuze scène toe. Te zien is hoe Christus het huis bezoekt van Maria en Martha. Beuckelaer schilderde dezelfde compositie in 1574 en het lijkt erop dat Wtewael zijn schilderij als voorbeeld heeft gebruikt.
Terwijl de keukenmeid de kaal geplukte kip aan het lange spit rijgt, kijkt zij de toeschouwer aan. Ze staat achter een lage tafel met daarop een groot stuk vlees, een rieten mand met verschillende kolen en een bos penen. Voor de mand liggen twee komkommers. Rechts naast haar, achter de lage tafel, bevindt zich een tweede, veel hogere tafel met een wit kleed. Twee tinnen borden met vissen en een grote klont boter erop, een mes, een broodje en een glas wijn ernaast vormen hierop het `banketje’. In de lage rieten mand liggen twee grote op elkaar gestapelde kazen. Rechts naast de mand staat een groene aardewerken kan. In de kast tegen de muur bevindt zich een stapel aardewerken borden. Er hangen verschillende kannen aan haken en er staat een kandelaar met een gedoofde kaars op de plank. Eenzelfde keukeninrichting is te zien bij de grote open vuurplaats op de achtergrond. Aan de tafel zitten een man en een vrouw te praten en te eten, terwijl een tweede vrouw het vuur opstookt. Het is een voorstelling van het bezoek van Christus aan het huis van de twee zussen Maria en Martha (Lukas 10:38-42). In het Bijbelboek prijst Christus de contemplatieve Maria, die rustig en nauwlettend naar zijn woorden luistert, terwijl Martha, de vlijtige huisvrouw, geheel in beslag wordt genomen door het drukke bedienen. Op de verwijtende opmerkingen aan het adres van haar zuster, antwoordt Christus Martha dat juist Maria het goede deel heeft gekozen.
Wtewaels keukenstukken staan in de traditie van de op dat moment verouderde zestiende-eeuwse markt- en keukenstukken van de Amsterdamse schilder Pieter Aertsen en zijn neef Joachim de Bueckelaer. De compositie van De keukenmeid gaat zelfs rechtstreeks terug op De kokkin van De Bueckelaer uit 1574. Ook in dit schilderij is groot op de voorgrond een keukenmeid in contemporaine kledij afgebeeld die een kip aan het spit rijgt. Rechts op de achtergrond is dezelfde Bijbelse voorstelling te zien: Christus die een bezoek brengt aan het huis van Maria en Martha. De traditie van het keukenstuk zette zich in Utrecht voort in het eenvoudiger genrestuk, waarbij de religieuze voorstelling achterwege werd gelaten. Hendrick Bloemaert schilderde in 1634 De kok en Andries van Bochoven, een leerling van Wtewael, portretteerde zijn zusje Hildegonda als kokkin in 1632.
