<span style="font-family:Arial, Helvetica, sans-serif;font-size:small;">Na het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) komt de Spaanse hertog van Alva naar Utrecht. Zijn soldaten bezetten kasteel Vredenburg. Ze worden eind 1576 weer verjaagd, maar de Utrechters vrezen de komst van andere vijandige troepen. Daarom wil Trijn van Leemput met een groep vrouwen de hele dwangburcht slopen. Het stadsbestuur stemt in: vier jaar later is Vredenburg grotendeels verdwenen. De herinnering aan Trijn blijft bewaard in dit schilderij. [tekst 2023]</span>
1/4
Na het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) komt de Spaanse hertog van Alva naar Utrecht. Zijn soldaten bezetten kasteel Vredenburg. Ze worden eind 1576 weer verjaagd, maar de Utrechters vrezen de komst van andere vijandige troepen. Daarom wil Trijn van Leemput met een groep vrouwen de hele dwangburcht slopen. Het stadsbestuur stemt in: vier jaar later is Vredenburg grotendeels verdwenen. De herinnering aan Trijn blijft bewaard in dit schilderij. [tekst 2023]
Catharina (Trijn) van Leemput, ook wel Trijn van Limpen, Catharina de Berghes ten Essendelle, Cathrijn Willem Claessoensdr. of Catharina (van) Voorn(en) geheten, gaf volgens de overlevering in mei 1577 met een groep vrouwen en kinderen de aanzet tot de sloop van de dwangburcht Vredenburg. Dit kasteel, dat door Karel V was aangelegd, had door de bezetting van de Spaanse en Duitse soldaten een voortdurende dreiging gevormd. De dwangburcht was na de aftocht van de Spanjaarden in februari 1577 blijven staan en het stadsbestuur nam geen initiatief om hem weg te halen. De eerste schriftelijke vermelding van het verhaal is te vinden in de dagboekaantekeningen van Arnoldus Buchelius bij 22-07-1590, fol. 124. Zie het Diarium van Arend van Buchell, uitgegeven door G. Brom en L.A. van Langeraad, Amsterdam 1907, p. 240. Het verhaal kreeg algemeen bekendheid door J. van Beverwijck, Van de Wtnementheyt des vrouwelicken geslachts, Dordrecht 1639, dl. 3, p. 49. Zie ook Riphaagen 1977.
Er zijn verschillende versies van dit schilderij (volgens Utrecht 1952, cat. nr. 303, p. 142, een oude kopie) bekend. Van Beverwijck 1639, p. 555, noemt een anoniem portret van Catharina van Leemput in de zestiende eeuw aanwezig in Madrid, Koninklijk Paleis. Zie Moes 1897-1905, dl.1 (1897), nr. 548-1, p. 66. In Utrecht 1952, cat. nr. 303, p. 142, worden drie replieken vermeld in de collectie van de familie Van Dam van Isselt (verdere gegevens onbekend). De Meyere 1988(e), afb. 7 op p. 119, beeldt een anonieme zeventiende-eeuwse kopie uit een particuliere collectie af (verdere gegevens onbekend).
Documentatie
1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, samengest. door Els Kloek, (Nijmegen, 2013), pp. 166-169, nr. 122 met afb. 122b; p. 234 afb. 122 in kleur.
Catalogus der Tentoonstelling van Voorwerpen uit Vroegeren Tijd, (Amsterdam, 1858), cat. nr. 1819, p. 60
Catalogus van het Historisch Museum der stad [1928, cat. nrs. 1-1403], W.C. Schuylenburg, (Utrecht, 1928), cat. nr. 117
