Spreekwoorden waren in de zeventiende eeuw een geliefd onderwerp om af te beelden. Dit schilderij toont ‘een rotte appel in de mand, maakt al het gave fruit te schand’: het kwaad is aanstekelijk en slecht gezelschap bederft de goede zeden. Het jonge meisje laat haar moeder de rotte appel zien. De moraaldichter Jacob Cats beschrijft dit spreekwoord in de Spiegel van den ouden en nieuwen tijd (1632). Hij wijst daarbij specifiek op de tere kinderziel, die zeer ontvankelijk is voor slechte invloeden.
Nu te zien in EXPO 4
Titel
De groentevrouw
Vervaardiger
Joachim Wtewael (Utrecht 1566 - 1638 Utrecht)
Datering
ca. 1618
Materiaal / Techniek
Inventarisnummer
2262
Objectnaam
Verwerving
aankoop 1918
Afmetingen
hoogte 118.8 cm
breedte 161.3 cm
hoogte (met lijst) 139.5 cm
breedte (met lijst) 184 cm
Opschriften / merken
- niet gesigneerd, niet gedateerd
Geassocieerd onderwerp
Geassocieerde periode
Motief
Opmerkingen
Afkomstig van de familie Martens van Sevenhoven. Het schilderij fungeerde in het huis van de familie Martens op Janskerkhof 16 te Utrecht als schoorsteenstuk. Het verbeeldt het oude spreekwoord "Een rotte appel in de mand, maakt al het gave fruit te schand'. Volgens Lowenthal een kopie (verdere gegevens onbekend) in Pfügfelder, Essen, Essener Credit Anstalt (1904) en een repliek of kopie op doek, 113,1 x 154 cm, in de collectie E. Beit von Speyer, Frankfurt am Main (1925?). Zie Lowenthal 1986, cat.nr. C-53, p. 169 en pp. 219-220.
Documentatie
- Art in history, history in art : studies in seventeenth-century Dutch culture, ed. by David Freedberg and Jan de Vries (Santa Monica, 1991) (pp. 67-70, met afb.)
- Catalogus der schilderijen [1933] (Utrecht, 1933) (cat. nr. 238)
- De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952) (cat. nr. 359)
- Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885) (cat. nr. 88)
- Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885)
- Catalogus van schilderijen der Utrechtsche School (Utrecht, 1941) (cat. nr. 238)
- Fêtes de la Palette (New Orleans, 1962-63) (geen pag. nrs., pl. 7)
- De Hollandsche Schilderkunst in de Zeventiende Eeuw, deel 1, Frans Hals en zijn tijd, W. Martin (Amsterdam, 1935) (p. 127)
- Holländische Früchtestilleben; Amsterdam Kunsthandlung P. de Boer, Amsterdam bis 31. Mai, Herzog Anton Ulrich Museum, Braunschweig 15. Juni bis 31 Juli, Dorothee von Flemming (p. 1252, met afb.)
- Joachim Anthonisz Wtewael, door C.M.A.A. Lindeman. met een voorw. van W. Vogelsang (Utrecht, 1929) (pp. 103-104, p. 253 nr. XXXIX, afb. pl.XXVII)
- Joachim Beuckelaer : het markt- en keukenstuk in de Nederlanden 1550-1650, [tekst] Jan Muylle ... [et al.] (Gent, 1986) (p. 158, cat. nr. 30, met afb.)
- Joachim Wtewael and Dutch Mannerism, Anne W. Lowenthal (Doornspijk, 1986) (cat. nr. A-73, pl. 103; p. 49)
- Kent, en versint Eer datje mint : vrijen en trouwen 1500-1800, onder red. van Petra van Boheemen ... [et al.] (Zwolle, 1989) (p. 137, afb. 167)
- De kunst van het opvoeden, Jack Fila & Jeroen J.H. Dekker ; Yolande Wildschut (red.) (Zutphen, 2013) (pp. 56-57 met afb. in kleur.)
- Liefde & Lust : De kunst van Joachim Wterwael, red. + tekst James Clifton, Liesbeth Helmus, Arthur K. Wheelock, Jr. met bijdr. van Stijn Alsteen, Anne W. Lowenthal (Washingon, 2015)
- Madonna met wilde rozen en een selectie van zestiende- en zeventiende-eeuwse meesterwerken uit Utrecht, Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1997) (p. 125-128, met afb. in kleur p. 127, detail in kleur p. 126)
- The Maestros holandeses del siglo de oro = Dutch masters of the golden age, Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1997) (pp. 40-41, cat.nr. 30; afb. 30 in kleur)
- The Netherlandish Painters of the Seventeenth Century : volume three : Roman-Zyl, index, Walther Bernt (London, 1970) (nr. 1438)
- Die niederländischen Maler des 17. Jahrhunderts : Dritter band : Willem Romeyn bis Gerard Pietersz van Zyl, Walther Bernt ; Einl. von Hans Sauermann (München, [1948]) (nr. 1029)
- Niet Ledighs of Ydels, Nederlandse genreschilders uit de zeventiende eeuw, Christopher Brown (Amsterdam, 1984) (pp. (84-) 85, met afb.)
- Oude huizen te Utrecht [1911], door S. Muller Fz. (Utrecht, 1911) (p. 47)
- Oude Schilderkunst in Nederland, W. Martin en E.W. Moes (Den Haag, 1914) (cat. nr. 51, met afb.)
- La pintura Holandesa del siglo de oro : la escuela de Utrecht, preparacion, textos y catalogo Jos de Meyere. y Juan J. Luna (Bilbao, 1992) (cat. nr. 63, pp. 256-257, met afb.)
- Pleasure and Piety : The Art of Joachim Wtewael, ed. and text by James Clifton, Liesbeth Helmus, Arthur K. Wheelock, Jr. with contributions by Stijn Alsteen, Anne W. Lowenthal (Washingon, 2015)
- Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967) (pp. 274-275)
- Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 591-902], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999) (pp. 1558-1560, cat. nr. 726, met afb.)
- Smakelijk eten, red. Ad Geerdink ([Medemblik], 2010) (p. 55, afb. in kleur.)
- Tot lering en vermaak : betekenissen van Hollandse genrevoorstellingen uit de zeventiende eeuw, [cat.red. Jan Baptist Bedaux ... et al.]. [tekst E. de Jongh] (Amsterdam, 1976) (cat. nr. 77)
- De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994) (p. 113, afb. in kleur p. 111)
- Verhalen uit kamer, keuken en kroeg : het Hollandse genre van de zeventiende eeuw als vertellende schilderkunst, Lyckle de Vries ([Amsterdam], 2005) (p. 86; p. 204, met afb. nr. 33 in kleur)
- Vom Object zum Bild : piktorale Prozesse in Kunst und Wissenschaft, 1600-2000, hrsg. von Bettina Gockel ; unter Mitarb. Julia Häcki und Miriam Volmert (Berlin, 2011) (p. 28, p. 30 afb. 6 in kleur.)
Tentoonstellingen
- De wereld van Utrecht. Topstukken uit vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2016
- Pleasure & Piety: The Art of Joachim Wtewael (1566-1638), National Gallery of Art, Washington, Washington, 2015
- Liefde & Lust, Centraal Museum, Utrecht, 2015
- De kunst van het opvoeden, Dordrechts Museum, Dordrecht, 2013
- Utrechters dromen van Rome, Centraal Museum, Utrecht, 2008
- Spreken is zilver, kijken is goud, Noordbrabants Museum, Den Bosch, 2006
- Markten in Utrecht, Centraal Museum, Utrecht, 2001
- Mestres do Século de Ouro na pintura holandesa, Pinacoteca do Estado, São Paulo, 1998
- Dutch Masters from the Golden Age, Museo National de Bellas Artes, Santiago, 1997
- Madonna with Wild Roses and other Masterpieces from Utrecht, Sinebrychoff Art Museum, Helsinki, 1997
- Madonna with Wild Roses and other Masterpieces from Utrecht, Nationalmuseum, Stockholm, Stockholm, 1997
- De keuze van Simon Levie : oude meesters uit de collectie van het Centraal Museum Utrecht, Centraal Museum, Utrecht, 1995
- De Utrechtse Parade 1495-1995, van Van Scorel tot Rietveld en Koch, Centraal Museum, Utrecht, 1994
- Nederlandse meesterwerken uit de Gouden Eeuw, Banco Bilbao Vizcaya (Barcelona), Barcelona, 1993
- Nederlandse meesterwerken uit de Gouden Eeuw, Banco Bilbao Vizcaya (Bilbao), Bilbao, 1992
- Nederlandse meesterwerken uit de Gouden Eeuw, Banco Bilbao Vizcaya (Madrid), Madrid, 1992
- Joachim Beuckelaer; Het markt en keukenstuk in de Nederlanden 1550-1650, Museum voor Schone Kunsten, Gent, Gent, 1986
- Niederländische Stilleben - von Breugel bis van Gogh, Herzog Anton Ulrich-Museum, Braunschweig, 1983
- De vrucht van het verleden, Kunsthandel P. de Boer, Amsterdam, 1983
- Tot lering en vermaak; betekenissen van Hollandse genrevoorstellingen uit de zeventiende eeuw, Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam, 1976
- Zoutglazuur, Gemeentemuseum Het Princessehof, Leeuwarden, 1975
- Musement, Jaarbeurs (Irenehal), Utrecht, 1969
- Fêtes de la Palette, The Isaac Delgado Museum of Art, New Orleans, Louisiana, 1962
- Tentoonstelling van schilderijen der Utrechtsche School, Centraal Museum, Utrecht, 1941
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
