Dit object is nu niet in het museum te zien

Heilige Bonifacius

ca. 1620 - ca. 1630

zwart krijt, pen, penseel in bruine inkt, wit gehoogd, op papier

18744

tekening

aankoop 1974

hoogte 24.2 cm

breedte 14.7 cm

• merk l.o. : verzamelaarsmerk C.E. Duits

• opschrift op achterzijde (met potlood): Abr. Bloemaert (zou geschreven zijn door de verzamelaar C. Ploos van Amstel (1726-1798), maar volgens prof. E.K.J. Reznicek is dit niet waar. Zie ook opmerking na literatuur.)

bisdom (Utrecht) (religie)

Bisschoppelijk Utrecht 695-1528

heilige, Bonifacius

Mocht deze tekening gemaakt zijn ter voorbereiding van het levensgrote schilderij van dezelfde heilige uit 1626 (Abraham Bloemaert, 'Bonifacius', olieverf op doek, 200 x 138 cm, Aartsbisschoppelijk Paleis, Utrecht) dan was de kunstenaar (of de opdrachtgever) kennelijk niet tevreden, want de houding van de heilige is op het schilderij anders. Curieus genoeg heeft Bloemaert deze studie gebruikt voor de uitbeelding van een andere heilige: H. Augustinus. Op de grote 'Kerkvaders'-tekening (verkocht bij kunsthandel Picard Tajan, Parijs 28-11-1989, nr.98), daterend uit het midden van de jaren twintig, staat hij in een vergelijkbare pose en de fraaie mantel is geheel dezelfde. Dit kapitale blad werd in 1629 door Cornelis Bloemaert in prent gebracht (inv.nr.6670; Roethlisberger 1993, I, nr.459). Tot 2004 (publicatie van de collectiecatalogus Werken op papier) was de datering ca. 1600. De tekening zou afkomstig zijn uit de verzameling van Ploos van Amstel (1726-1798), maar volgens prof. E.K.J. Reznicek is dit niet waar. In Laurentius-Niemeyer, Ploos van Amstel: C. Ploos van Amstel, Kunstverzamelaar en prentuitgever, p. 340 - Hl. Bonifacius staat in de index op de tekeningen in de veilingcatalogus niet vermeld.

Biografie van de Hl. Bonifacius: oorspronkelijk heette hij Wynfrith (Wessex ca. 674 - Dokkum 05-06-754). De belangrijkste Angelsaksische zendeling en organistator van de kerk der vroege Europese middeleeuwen. Hij werd opgevoed in de Benedictijnse kloosters van Exeter en Nuthscelle en stak in 716 over naar Dorestad om als zendeling te arbeiden onder de stamverwante volken van West-Europa. De eerste zendingsreis werd een mislukking door de politieke omstandigheden. In 718 ging Wynfrith naar Rome. Paus Gregorius II wees hem Thüringen aan als zendingsterrein en gaf hem de naam Bonifacius. Na de dood van koning Radboud (719) vertrok Bonifacius voor de tweede maal naar Friesland en werkte enkele jaren met Willibrord samen te Utrecht. In 722 wijdde paus Gregorius II hem tot missiebisschop van Duitsland ten oosten van de Rijn, terwijl Karel Martel hem op voorspraak van de paus zijn bescherming toezegde voor al de gebieden die door de Franken veroverd waren. In 732 benoemde paus Gregorius III hem tot aartsbisschop. Als zijn voornaamste taak beschouwde hij het zendingswerk onder de Saksen en Friezen. Zeer groot is ook zijn betekenis voor de reorganisatie en unificatie van de kerk in West-Europa. Bonifacius behield in veel opzichten zijn zelfstandigheid, zowel tegenover de paus als tegenover de Frankische hofmeesters en koningen. Een hoogtepunt in zijn leven vormde zijn kerkelijke restauratie-arbeid in het Frankische Rijk aan beide zijden van de Rijn na de dood van Karel Martel in 741, op verzoek van Karel's zonen en opvolgers, Karloman en Pippijn. Het Concilium Germanicum van 742 erkende Bonifacius als aartsbisschop en gezant van Petrus. Toch ondervond hij ook veel tegenwerking bij de instelling van nieuwe bisdommen en bij bisschopsbenoemingen. Hij kreeg niet Keulen maar Mainz als zetel toegewezen. In 751 zalfde Bonifacius, als legaat van de paus, Pippijn III de Korte tot koning. Twee jaar later ondernam hij nogmaals een zendingsreis naar Friesland, nu naar het noorden. Dicht bij Dokkum werd hij met ruim 50 van zijn metgezellen door de heidense Friezen vermoord. Zijn lichaam werd in de St. Salvatorkerk in Utrecht bijgezet en later in het klooster Fulda (dat hij zelf in 744 had gesticht). Een standbeeld werd in 1962 in Dokkum opgericht. De betekenis van Bonifacius voor de grondvesting van de christelijke kerk en voor de groei naar culturele eenheid van heel West-Europa bij de overgang van de oudheid naar de middeleeuwen kan moelijk worden overschat. Bonifacius wordt afgebeeld als bisschop met een evangelieboek, waar een zwaard doorheen steekt (met het boek zou hij zich beschermd hebben tegen het wapen), met zijn staf doet hij een bron ontspringen. Zijn feestdag is 5 juni.

• Abraham Bloemaert and his sons, Marcel G. Roethlisberger, Marten Jan Bok, (Doornspijk, 1993), dl. I, p. 285

• Catalogue of fine Dutch, Flemish and German Drawings, 1974-06-27, (London, 1974), cat. nr. 168, afb. p. 85

• Centraal Museum Utrecht : overzicht 1972-1981, Afdeling Educatie en Voorlichting, (Utrecht, 1983), p. 22, afb. p. 23Toon alles +

• Ommuurde Stad, Centraal Museum, Utrecht, 2020 - 2021

• Abraham Bloemaert, Niederländische Barokmalerei. Gemälde, Zeichnungen, Graphik, Museum Dürerhaus, Nürnberg, 1988

• Abraham Bloemaert, Niederländische Barokmalerei. Gemälde, Zeichnungen, Graphik, Oberhausmuseum, Passau, 1988

  Toon alles +

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL:

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!