Gevelversiering met beeld van keizer Karel V

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

Vervaardiger

Anoniem Utrechts

Datering

ca. 1550 - ca. 1560

Materiaal / Techniek

Bentheimer zandsteen, gips, gepolychromeerd (beeld Karel V)

Inventarisnummer

1735

Objectnaam

bouwfragment, beeld

Verwerving

aankoop 1867

Afmetingen

hoogte (fries beneden) 27.3 cm
breedte 523 cm
diepte 16.5 cm
hoogte (nis) 260.5 cm
breedte 142.5 cm
diepte 24.7 cm
hoogte (kapiteel 1) 31 cm
breedte 37.8 cm
diepte 21.2 cm
hoogte (kapiteel 2) 31 cm
breedte 36.7 cm
diepte 18.8 cm
hoogte (kapiteel 3) 31.5 cm
breedte 38.5 cm
diepte 19.2 cm
hoogte (kapiteel 4) 31 cm
breedte 36.5 cm
diepte 20 cm
hoogte (fries boven) 25.3 cm
breedte 515 cm
diepte 14.2 cm
hoogte (beeld) 120.5 cm
breedte 34.3 cm
diepte 29.5 cm

Opschriften / merken

opschrift tussen de consoles: CAROLVS.Q // VINTVS.RO // MANOR.IMP // ERATOR
opschrift op pilasters van de beeltenis: PLVS (links) OULTRE (rechts)

Geassocieerd onderwerp

Utrecht, Oudegracht 120, huis Keizer Karel (herkomst)
bestuurders (Utrecht) (bestuur)

Geassocieerde periode

Habsburgse tijd en Republiek 1528-1795

Motief

Karel V

Opmerkingen

Afkomstig van het huis 'Keizer Karel', Oudegracht 120 in Utrecht. Karel V (1500-1558) was keizer van het Duitse Rijk, koning van Spanje en heer van de Nederlanden. Van 1528 tot 1555 was hij heer van Utrecht. Volgens Andries Schoemaker werd het huis 'gemenelijk genaampt keyser karels huys', gebouwd in 1556, 't zelfde jaar als den keyser de nederlanden aan zijn zoon Philips overdroeg'. De gevel bevatte naast het beeld van keizer Karel ook dat van 'Philip de eerst vader van den keyser' en dat van 'Philip de tweede zoon van de keyser'. Ze waren 'alle drie verbeelt ontrent leevens groote' (Andries Schoemaker, Beschrijving der stad Uytrecht [....] (z.pl, z.j.) dl 2, (fo.130). Het huis behoorde tot 1551 toe aan Jan Gerrits, mandenmaker. Het was in 1556 in handen van Frans van Nyenrode (gest. 1560), schepen van de stad Utrecht en raadsheer van het Hof van Utrecht, en van zijn echtgenote Mechteld Lauwerman (mededeling L. Bogaers, Utrecht 1996). Volgens De Meyere zijn er sterke aanwijzingen dat het huis in 1556 in opdracht van Van Nyenrode is gebouwd (zie: De Meyere 2000b).

Documentatie

125 jaar Centraal Museum Utrecht, [inl. en tekst Maria Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1964), p. 17
Beelden uit een bisschopsstad : Utrechtse beeldhouwkunst uit de middeleeuwen en de renaissance, tekst en samenst. J.W. Klinckaert (Utrecht, 1994), nr. 62, met afb.
Beeldhouwkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 244-478], Jan Klinckaert (Utrecht, 1997), pp. 501-502, cat. nr. 281, met afb.

Toon alles +Toon minder -

Catalogus van het Historisch Museum der stad [1928, cat. nrs. 1-1403], W.C. Schuylenburg (Utrecht, 1928), cat. nr. 396
Catalogus van het Museum van Oudheden [1878], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1878), cat. nr. 2
Catalogus van het Museum van Oudheden [1904], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1904), cat. nr. 112
Gekomen om te blijven : 900 jaar Utrecht, Kaj van Vliet en Bettina van Santen (Zwolle, 2022), p.32, met afb. in kleur
Geschiedenis van de provincie Utrecht [van 1528 tot 1780- zie tot 1528 voor titelbeschrijving], coörd. red. C. Dekker, Ph. Maarschalkerweerd, J.M. van Winter ... [et al.] (Utrecht, 1997), afb. in kleur p. 43
Die Renaissance in Belgien und Holland = La renaissance en Belgique et en Hollande, aufgenommen und hrsg. van Franz Ewerbeck ... [et al.] (Leipzig, [1883] - 1889), plaat 22
Rijck Hendriksz. Van Beest : beeldhouwer te Utrecht, door P.T.A. Swillens, (Jaarboek Oud-Utrecht, 1950), pp. 72-76 met afb.
Stukken uit de krant : verhalen over 2000 jaar Utrecht, samenst. en tekst Renger de Bruin en Maarten Brinkman ([Utrecht, 2009]), nr. 17.
De Utrechtse pieterskerk, red. Kaj van Vliet ; auteurs Frans Kipp ... [et al.] ;tek. Daan Claessen (Utrecht, 2023)

Tentoonstellingen