Wat is de impact van de alomtegenwoordigheid van beelden op onze ervaring van de werkelijkheid? Samen met artistiek podium FOTODOK nodigen we beeldende kunstenaars, fotografen en andere experts op het gebied van beeldcultuur uit om deze vraag gezamenlijk te verkennen. De gesprekken zijn onder leiding van moderator Rubiah Balsem en vinden plaats op 9 maart, 13 april en 25 mei.  

9 maart: De onderbelichte blik op genderidentiteit  

Hoe komt het dat we bijna alleen maar mannelijke, witte fotorealisten kennen? Wat kunnen we leren over de impact van beeldcultuur als we ons richten op de onderbelichte perspectieven op genderidentiteit in de beeldende kunst en fotografie?  

Ondanks dat de canon van het fotorealisme niet eenduidig te omschrijven is, waren de kunstenaars die hier in de jaren zeventig toe werden gerekend overwegend Noord-Amerikaans, mannelijk en wit. Slechts één vrouw – Audrey Flack – maakte deel uit van de canon. Toch waren haar schilderijen niet te zien op documenta in 1972, waar het werk van de fotorealisten een belangrijk podium kreeg, en heeft het Centraal Museum alleen een prent en geen schilderij van haar in de collectie. Behalve Flack waren er wel degelijk meer vrouwelijke kunstenaars die fotorealistisch werkten in die periode. Zij daagden de heersende standaard uit, bekritiseerden de traditionele representatie van vrouwen en boorden nieuwe onderwerpen aan. Kortom: ze namen de beeldcultuur niet alleen als uitgangspunt zoals veel van hun mannelijke tijdgenoten deden, maar becommentarieerden deze actief. Ook hedendaagse kunstenaars en fotografen bieden een kritische blik op onze beeldcultuur in verleden en heden, met eveneens aandacht voor en een queer perspectief op de representatie en ervaring van gender. 

Bij deze editie van ‘De impact van beeldcultuur’ zijn te gast: Bobbi Essers (beeldend kunstenaar), Yuki Kho (cultuurjournalist en co-creator van de podcast Naakt op een Kleedje) en Sharan Bala (beeldend kunstenaar). Vooraf aan het gesprek vindt een inleidend interview plaats met Esmee Postma, gastconservator van Op scherp, en de gasten worden geïntroduceerd middels een beeldcolumn samengesteld door Femke Rotteveel, directeur van FOTODOK.  

Sprekers

Yuki Kho is kunstjournalist, curator en moderator. Ze werkt momenteel als samensteller van VPRO’s Nooit Meer Slapen op Radio 1 en presenteert met Heske ten Cate de podcast Naakt op een kleedje over vrouwelijke kunstenaars.  

Bobbi Essers studeerde af van de HKU in 2022 en sindsdien heeft haar carrière een hoge vlucht genomen. Zo won ze in haar afstudeerjaar de Ron Mandos Young Blood Public Choice Award en ontving ze in 2023 de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst. In Esser’s schilderijen, bestaande uit collages van intieme snapshots, komen we dicht op de huid van haar vriendengroep. ‘Door te schilderen spendeer ik veel meer tijd met het beeld, met mijn vrienden, met de weerbarstigheid van verf en doek, waardoor de intimiteit groter wordt. Voor mij en voor de toeschouwer.’ Hun lichamen overstijgen gendercategorisatie omdat de gezichten ontbreken.   

Sharan Bala studeerde in 2022 af van de Gerrit Rietveld Academie en richt zich in haar artistieke praktijk op de impact van medische instituties die haar gezonde intersekse lichaam hebben gemedicaliseerd. Gebruikmakend van haar persoonlijke ervaringen, gaat ze een dialoog aan door middel van performatieve multimedia-installaties en sculpturen, waarbij ze vragen oproept over machtsstructuren, de medische blik en de medische, politieke en sociale perspectieven op de diagnoses van sekse. Momenteel werkt ze samen met Marieke Schoutsen en Chris van den Brink aan de documentaire met de werktitel ‘Choosing, Cutting, Lying’, waarin Marieke en Sharan hun medische geschiedenis onderzoeken. Naast haar kunstenaarschap zet ze zich ook in voor intersekse-activisme en het faciliteren van ongedocumenteerde LHBTQIA+ vluchtelingen in Amsterdam.

Moderator

Rubiah Balsem, Directeur en oprichter van Studio Balsem, richt zich op de cruciale rol van kunst en cultuur bij het vormgeven van onze systemen en samenleving. In haar onderzoek naar kunst- en cultuurecosystemen en het integreren van niet-Eurocentrische perspectieven, verkent ze nieuwe wegen in de culturele dialoog. Als strategisch adviseur, bestuurder, curator en lid van advies- en toezichtsraden voor diverse culturele organisaties, waaronder het Buro Stedelijk, OSCAM en Amsterdam Art, streeft ze naar organisaties die nieuwsgierigheid en diverse perspectieven op kunst en cultuur omarmen. Momenteel is Rubiah bezig als kwartiermaker/directeur van een nieuw hedendaags kunstmuseum in oprichting.

FOTODOK 

FOTODOK is een presentatieinstelling in Utrecht die urgente maatschappelijke thema’s door middel van beeldverhalen van verschillende perspectieven voorziet. FOTODOK organiseerde in 2019 en 2022 symposia over de rol van de vrouwelijke fotograaf met gesprekken over gender, representatie en inclusie binnen het fotografische veld.