Seneca was een Romeins filosoof, schrijver en politicus uit de 1e eeuw na Chr. Hij werd aangesteld als opvoeder van de jonge Nero, en viel – toen deze keizer was geworden – in ongenade. Hij werd tot zelfmoord gedwongen. De dood van Seneca is onderwerp van veel schilderijen, onder meer van Peter Paul Rubens (in het Prado), van Luca Giordano (te vinden in het Louvre) en van Joachim von Sandrart. Ook in het Centraal Museum is een doek te vinden met hetzelfde onderwerp. Het werd rond 1740 door de Utrechtse zijdefabrikant David van Mollem geschonken aan het St. Anthonie Gasthuis, verhuisde een eeuw later naar het museum Kunstliefde en werd omstreeks 1921 toegevoegd aan de collectie van het Centraal Museum.

Wie het doek geschilderd heeft, is onduidelijk. De stijl is onmiskenbaar die van de Utrechtse schilder Gerard van Honthorst (1592-1656): de gezichten die sterk belicht zijn en gedeeltelijk in diepe schaduw, de borstelige wenkbrauwen, de italianiserende kostuums, de handeling die zich geheel op de voorgrond afspeelt.

In 1981 onderzocht een werkgroep doctoraalstudenten van de Rijksuniversiteit Utrecht onder leiding van A. Blankert van het Kunsthistorisch Instituut het schilderij. Het viel hen op dat, invergelijking met ander werk van Van Honthorst, de handen slechts schematisch zijn gemodelleerd, het gezicht van Seneca hard en gipsachtig is en de haren en detail gezien nauwelijks aan haren doen denken. Ook de textielweergave wijkt af van die van de meester zelf. Hun conclusie is dan ook dat het doek is geschilderd in het atelier van Van Honthorst, maar niet door hemzelf.

Van 3 september tot en met 17 oktober 1982 werd het schilderij getoond en werd aandacht gegeven aan de onderzoeksresultaten.