Op 1 augustus 1674 raasde een tornado (schrickelijck tempeest) over West Europa. De schade was groot, ook in Utrecht: "Tot Uuttrecht was de schade groot, daer bleven oock veel mensen doot". Het schip van de Domkerk stortte in, maar ook de toren van de Pieterskerk en een toren van de Nicolaaskerk. Een herberg in Buiten Wittevrouwen waar veel mensen gingen schuilen, "viel neer, veel bleeven doot, en onder puyn en steen begraven", bomen aan de Maliebaan werden ontworteld, en nog veel meer.

Het schip van de Domkerk was gebouwd na het koor en de toren, in het begin van de zestiende eeuw. In die tijd liepen de inkomsten van het Domkapittel terug, zodat er niet genoeg geld was om het schip te versterken met zware steunberen en luchtbogen. Het koor, het transept en de toren waren veel degelijker gebouwd en trotseerden de tornado. De tekenaar Herman Saftleven (1609-1685) kreeg de opdracht om de ravage van de Domkerk te documenteren in een serie tekeningen. Deze tekeningen, die nu deel uitmaken van de collectie van Het Utrechts Archief, waren te zien op de tentoonstelling 'De Dom in puin' die van 1 augustus tot en met 6 oktober 1974 gehouden werd in het Centraal Museum.

De tentoonstelling was opgezet door medewerkers van museum en archief. Ze wilden er beslist niet een herdenkingstentoonstelling van maken. "Men bedenke zich, dat de Dom na eeuwen eigenlijk te beschouwen is als het ruïneuze prototype van de situatie waarin thans meerdere Utrechtse binnenstadskerken verkeren. Die toestand moet snel verbeteren." Overigens was al in 1968 een plan gemaakt voor de restauratie van de Domkerk, de Janskerk, de Buurkerk, de Jacobikerk en de Nicolaïkerk, een proces dat 20 jaar later zou worden afgerond.

En passant brandden de initiatiefnemers het idee af om de Dom te herbouwen. "Zo'n volledige herbouw of completering zou (...) een zinloze reconstructie worden van een kerk, die ten tijde van de storm nog onvoltooid was. Het is dan ook niet de bedoeling, dat de tentoonstelling dit stokpaardje van een aantal bouwlustigen wil helpen activeren."

Documentation

  • De dom in puin, 1 augustus 1674 : Herman Saftleven tekent de Stormschade in Utrecht, [samengest. door A. Graafhuis en D.P. Snoep], Centraal Museum (Utrecht, 1974), 92 p.

Collection in this exhibition

Persistent url

To refer to this object please use the following persistent URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.75EAF656-7273-4801-94A1-374C38FF485B

Questions?

Do you have a remark or extra information on this exhibition? Please let us know!