<title>Documentatie over de Sikkensprijs

x Rietveld Schröderarchief x Tekst van J.H. van den Broek over de Sikkensprijs 1966 voor Jan Slothouber en William Graatsma. Gastenlijst van een diner in het Amstelhotel te gelegenheid van de uitreiking van de Sikkensprijs. Bundeling van lijst van winnaars van de Sikkensprijs (1959-1960) en teksten over een aantal van hen. Tekst van de toespraak van J.H. van den Broek ter gelegenheid van de uitreiking van de Sikkensprijs 1959 aan Rietveld in 1960. Tekst van de toespraak van R.E Penning ter gelegenheid vn de uitreiking van de Sikkensprijs aan Peter Struycken in 1966. Tekst met als titel "de achtergronden van de nederlandse sikkensprijs" met daarachter het "REGLEMENT VAN DE NEDERLANDSE SIKKENSPRIJS". 2024-04-05 13:04:47 2024-04-05 13:04:47 2024-04-05 13:04:46 2024-04-05 13:04:46 2024-04-05 13:04:46 2024-04-05 13:04:46 2023-10-12 23:32:32 2023-10-12 21:27:40 2022-08-01 18:11:28 2020-12-10 18:17:14 2020-12-08 20:57:21 2020-12-08 20:56:18 2020-12-08 20:54:53 2020-12-08 20:53:16 2020-12-08 20:51:58 2020-12-08 20:50:09 2020-12-08 20:47:47 2020-12-08 20:46:08 2020-12-08 20:45:25 2020-12-08 20:44:28 2020-12-08 20:43:40 2020-12-08 20:42:07 2020-12-08 20:41:03 2020-12-08 20:39:33 2020-12-08 20:38:15 2020-12-08 20:37:03 2020-12-08 20:35:48 2020-12-08 20:34:38 2020-12-08 20:33:57 2020-12-08 20:33:28 2020-12-08 20:32:59 2020-12-08 20:31:57 2020-12-08 20:31:36 2020-12-08 20:31:26 2020-12-08 20:31:15 2020-12-08 20:31:05 2020-12-08 20:30:55 2020-12-08 20:30:44 2020-10-08 11:03:42 2018-02-08 16:36:41 2014-11-04 14:11:37 2013-07-17 21:21:28 2013-07-17 20:26:26 2011-12-23 12:48:57 2011-05-10 14:52:33 2010-10-01 11:57:31 2010-07-15 16:24:09 2010-07-14 09:23:18 2010-07-06 15:01:23 2010-07-05 17:36:25 b \2>L> SIKKENS-FRIJS VOOR ARCHITEQTIJUR EÏT KLEUR. In de "beeldende kunst is de kleur altijd een krachtig expressie-middel' geweest. Dat is onmiddellijk duidelijk in de schilderkunst, die de kleur immers niet missen kan. De kleur wordt een zelfstandige activiteit, als de schilder de natuurlijke. voorstelling veronachtzaamt of nadrukkelijk ontkent, haar terugbrengt tot abstracte, wiskundige figuren (doch nochtans figuren!), waarvan de relaties in hun onderlinge tegenoverstelling, maar vooral hun kl euren en dezer onderlinge activiteit, de emotionele bewogenheid van de kunstenaar overbrengen op de aesthetische, d.i. ook emotionele bewogenheid van de beschouwer» Dit belang van de kleur is thans ook een publieke waardering geworden. De enorme belangstelling voor de expressionistische schilderkunst, denk aan Van Gogh, de abstracte schilderkunst, denk aan Mondriaan en Van Doesburg, aan "de Stijl", de beweging om de experimentelen, is meer dan een snobisme van de "man in the street". Eet mag hopenlijk gezien worden als een opnieuw ontwaakt gevoel voor pri-, rnaire wezenlijkheden, die in het leven ook van de gewone man, en niet alleen van d,e kunstkenner, beelding zijn van waardevolle momenten in het leven. De aesthetische werking van de kleur is gebaseerd op haar zielkundig effect, die - naar bekend - zelfs medisch gehanteerd wordt. Dat is altijd een object van aesthetische en wetenschappelijke belangstelling geweest. Wie er meer van wil weten, vindt het in één der 1668 artikelen vermeld in de 243 pagina's grote Bibliografie van Manfred Richter. En interessante beschouwingen in de bekende Hollandse kleurenleer van Rygersberg. Maar ook de plastische kunsten, beeldhouwkunst en architectuur, kennen en gebruiken het effect van de kleur, allereerst de kleur van het materiaal, dat zij gebruiken, uitgebuit door een juiste lichtval. De architectuur kent de kleurwerking in zijn decoratieve versieringen, mede karakteristiek van de grote architectuur-tijdperken. Maar vooral, indien in het interieur de kleur van de vlakken, die de ruimte der architectuur omsluiten, de karakteristiek van die ruimte helpen vormen en beelden. Er is een eigenlijk wonderlijke verbindingslijn tussen de schilderkunstige ontwikkeling en de integratie der kleur in de architectuur. In enkele opstellen van de schilder Bart van der Leek heeft hij het kort uitgedrukt? ('Toelichting van de nieuwe vorm van schilderen". Museum Journaal no. 9/10, april 1957). Van lieverlede is (mijn) schildervorm, die uitging van het naschilderen in de gewone, z.g. realistische manier, als het ware van perspectivische plastiek, naar het vlakke gegaan? van de drie- naar de twee-dimensionaliteit, dus in verband met de realiteit van het vlak met zijn rechthoekige omtrek. Zo is de werking zijner kleur-compositie te verstaan, ook als hij ze noemt naar bekende fenomenen, zo zijn prachtige "zonnebloemen" uit 19^5? titels, die niet meer dan aanleiding tot emotie zijn, als de opschriften van muzikale composities^ geen uitbeelding of nabeelding, doch aanleiding en inspiratie. OCR -2- De gehele "Stijl"-"beweging, waarin vele kunsten elkaar vonden, is gekarakteriseerd door het begrip voor primaire effecten, gepaard met abstrahering der vormen. Daar wordt een principiële samenwerking gezocht tussen de primaire kraohtön van schilderkunst en architectuur. Denk aan de composities van Van Doesburg met Van Eesteren, aan de picturale behandeling der architectuur-vlakken door Oud, aan de door kleur verhevigde werking der architectuur-elementen in het beroemde huis-Schröder van Rietveld met Mevr. Schroder. En de weg der schilderkunst naar de architectuur, de "'weg terug" zo ge wilt, karakteriseert dan weder Van dor Leek in 1949 zijn karakteristiek "de plaats van het moderne schilderen in de architedtuur" in ''de Stijl" no. 1 (1917) en "oVer schilderen en bouwen" uit "de Stijl" no. 4 (• 1918) in zijn korte levensbericht in de Catalogus voor de tentoonstelling van zijn levenswerk in het Stedelijk Museum te Amsterdam (1949) als volgt? "Daarna komt de strijd van het twee-dimensionale tot vlakke ruimtelijkheid, van muraliteit en monumentaliteit naar het architecturale met de elementaire schildermiddel'en, d.w.z. de drie kleuren, plus zwart en wit en de drie richtingen, waardoor dan ontstaan de voor-stellingloze harmonieën". Ik beken, dat ik ook houd van het zwart en het wit, en vooral ook het intellectuele grijs in zijn oneindig aantal variaties. En zulks ondanks de exclamatie op de tentoonstelling "Kleur" in 1958, dat? " Het is gemakkelijk, wit of grijs te prefereren,-het is moediger het kleurige te kiezen, maar het is moeilijker". Het zij zo. Wat de kleur doen kan in de architectuur, is de natuurlijke kleurwerking van het vlak te verhevigen in zijn bepaling van de ruimte. Dat blijft ook de taak van de z.g. monumentale schildering of andere techniek, die weliswaar wordt gepropageerd als "integratie" der beeldende kunst in de architectuur, maar die herinnerd moet worden, dat wezenlijke "Synthese" van hogere orde is. Ik ben het eens met de strenge karakteristiek van Van Eyck en Constant in hun "Spatiaal Colorisme" en wel vetgedrukt? "De realistische ruimte-conceptie is de conceptie van de ruimte in kleur" en OCR kleur is niet anders dan de kleur van de vorm en vorm niet anders dan de vorm van de kleur, al heb ik als architect wel de nodige schroom over het absolute van de laatste uitspraak tegenover de eigen betekenis van de ruimte. Maar is deze drang tot samengaan van kleur en architectuur niet hartverheffend in deze dagen, waarin wij de primaire betekenis der kunst voor het leven \onde kunst zo diep erkennen, boven de collecties der vrije kunst hakend naar de verrijking "op de wijze der kunst" van alles, waarmede wij onze.dagelijkse omgeving vormen? In dit bewustzijn durven wij ook te constateren, dat de samenwerking der beeldende kunsten met de architectuur te dikwijls nog blijft bij het toevoegen van beeldjes en plaatjes. Maar ook te hopen op een "integratie van de kunst in het leven" te zijner tijd. Misschien moeten kunstenaars en architecten daarvoor nog lang. elk voor zich hard werken. Misschien om die beelding van het "leven" eerst afzonderlijk de baas te worden, zpals de synthese der monumentale kunst van Der Kinderen, Zijl met de architectuur van Berlage gegrondvest op hun gemeenschappelijk ideaal van een nieuwe maatschappij, d.w.z. een nieuwe menselijke gemeenschap in het bewustzijn ener onderlinge verbondenheid. Ter zake s Wij zijn hier voor een openlijke manifestatie om de synthese van kleur, ruimte en architectuur te accelereren. Op de tentoonstelling "Kleur" in 1958 heeft de heer Mees van de Firma Sikkens, thans blijkbaar uitgegroeid van"Sikkens Lakfabriek" tot "Sikkens-groep" (is ook dit tekenend voor "synthese") de instelling bekend gemaakt ener "Sikkensprijs" voor bijzondere prestaties voor de synthese van "kleur en architectuur". Haar doelstelling is de volgendes De directie van de Sikkens Groep overwegende, dat de ontwikkeling van ruimtelijke vormgeving met kleur, als bepaalde uiting van hedendaagse kunst, van eminent belang kan worden geacht, heeft besloten deze vorm van kunst door het instellen van een prijs haar waardering en steun te verlenen. Deze prijs zal worden genoemd de Nederlandse Sikkensprijs. De omvang van het telkenjare voor de prijs beschikbaar te stellen bedrag be- OCR -4- draagt vijfduizend gulden". Dit idee is uitgewerkt door en deze uitwerking opgedragen aan een commissie "bestaande uits de heer Mees, directeur van Sikkens, Jhr. Sandberg, directeur der Stedelijke Musea te Amsterdam, Mr. Swart, directeur van Ned. Kunststichting te Amsterdam, en ondergetekende. Deze prijs kan worden toegekend aans I. architectuur, in de ruimste zin, vormen van vrije "beeldende constructies, mise en scène, wat de ruimtelijke "behandeling van het toneel "betreft. II. studies, resp. onuitgevoerde ontwerpen van architecten en/of beeldende kunstenaars, welke als zelfstandige werken kunnen worden beschouwd. Bovendien kan in aanmerking komen enigerlei activiteit, die voor dé ontwikkeling van de bovengeschetste idee bevorderend kan worden geacht, in deze zin, dat de prijs toegekend kan worden aans III. een persoon, die zich buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt op dit gebied, door b.v. publicistische activiteit, of in het kader van de vervulling van een docentschap, een instelling, die zich bij voortduren voor het door de Nederlandse Sikkensprijs omschreven doel zeer heeft onderscheiden. Uit mijn inleidende beschouwingen zou te concluderen zijn, dat in de ontwikkeling der bedoelde synthese de medestanders van "de Stijl" het eerst in aanmerking zouden komen, zelfs al zou die posthuum moeten worden toegekend. Onze voorkeur is uitgegaan naar een levende kunstenaar en dan een architect, omdat immers in de architectuur zich deze synthese manifesteert. Er leeft een architect, wiens figuur en betekenis zulk een algemene bekendheid en waardering geniet, dat de Commissie misschien wel jal ouzie, doch geen enkele kritiek verwacht van haar keuze. Ik maak dus namens de commissie het geheim van haar keuze bekend, die overigens waarschijnlijk geen geheim meer is, en wel dat de Sikkensprijs 1960 is toegekend aan Gerrit Rietveld, leéftijd onbekend te Utrecht. OCR -5- De motivering der Commissie is eenvoudig en gemakkelijk. Allereerst voert zij zijn eerste belaigrijke werk aan, het woonhuis Schröder te Utrecht, waarin de elementen der compositie door primaire kleurbehandeling zijn geaccentueerd in hun architectonische betekenis. Een betekenis, die hij ook duidelijk nastreeft in al zijn studies in deze "Stijl"-periode. In elk zijner latere werken is de kleurwerking als architectuur-element bewust gehanteerd en als zodanig herkend, in zijn woning en woningbouw, vooral ook in zijn tentoonstellingen, vooral ook in een recent werks het interieur van de perskamer in het'Unesco-gebouw te Parijs. Bescheiden, maar ook principieel, zegt Rietveld, dat hij dikwijls maar weinig kleur gebruikt en met Bart van der Leek, dat bij de kleuren ook zwart en wit behoren. Ik prijs mij persoonlijk gelukkig, dat ook hij mijn "intellectuele" grijs er bij rekent, zoals hij in zijn paviljoen op de Biennale te Venetië heeft bewezen. Bit alles is naar de mening der Commissie misschien niet veel, niet grandioos, maar wel groots van betekenis, en in elk geval voldoende geweest voor haar beslissing. Samengevat % "voor zijn gehele oeuvre in zoverre hij hierin heeft bijgedragen tot de verwezenlijking van de synthese tussen ruimte en kleur". Bat deze Sikkensprijs is ingesteld en thans voor de eerste maal is toegekend, maakt het dunkt mij verantwoord, voor nog twee versehijnselen de aandacht te vragen. Ten eerste de daad van Sikkens zelf. Sommigen hebben het een geraffineerde reclame genoemd- Bat is misschien ook een beetje zo. Maar reclame kost geld. Het leek de Commissie, die haar medewerking heeft verleend uit culturele belangstelling, verantwoord, als dit geld direct aan de z.g. kunst ten goede komt. Zij wil er bij Sikkens toch ook een culturele belangstelling in herkennen, het besef, dat in onze technische samenleving de industrie aan de vormgeving dier samenleving ook "op de wijze der kunst" moet deelhebben. Baarom heeft zij mede een taak in een nieuw Maecenaat van de cultuur. Bit besef waardeert zij in hoge mate. In de tweede plaats heeft ook de ontvangende kunstenaar Rietveld de prijs niet alleen materieel gewaardeerd. In een ongekunstelde brief geeft hij uiting aan zijn voornemens dit geld te besteden aan een kleurenstudie, die zou kunnen leiden tot een aantal lichttechnische verantwoorde kleuren voor de praktijk. Boor de proefnemingen, waartoe ik door deze prijs in de gelegenheid gesteld wordt, zouden m'n ideeën hierover verhelderd kunnen worden, zodat er een'algemeen belang uit kan ontstaan voor de architectuur . OCR Bat "betekent, dat hij als vormgevend kunstenaar deel zal nemen aan de technische vervolmaking van de verf voor de synthese van kleur en archite tuur. Als ik denk aan de vele proefnemingen en laboratoria op dit gebied, zullen vele prijzen daaraan nog besteed kunnen worden. In elk geval is deze samenwerking tussen techniek en kunstenaar ook een onontbeerbare samenwerking in onze samenleving. Misschien kan de prijs door het voornemen van Rietveld ook als bedrijfs-onkosten worden opgevoerd en aldus ook de fiscale overheid in de samenwerking worden opgenomen, hetgeen een ontroerend bewijs van ëaamhorigheid zou zijn. Intussen heb ik gezegd om tot de plechtigheid der feitelijke uitreiking over te gaan. J.H, van den Broek. OCR documentatie tekst brochure https://hdl.handle.net/21.12130/collect.E7364401-4831-49BA-AB11-2135A02706BB https://www.centraalmuseum.nl/nl/collectie/d136-documentatie-over-de-sikkensprijs 1959 1966 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:46 2020-01-22 8961 OBJECTEN\RSA\D136_01.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8961 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:46 2020-01-22 8962 OBJECTEN\RSA\D136_02.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8962 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:46 2020-01-22 8963 OBJECTEN\RSA\D136_03.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8963 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:46 2020-01-22 8964 OBJECTEN\RSA\D136_04.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8964 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:46 2020-01-22 8965 OBJECTEN\RSA\D136_05.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8965 CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUBeelddoc CMUusers CMUusers CMUusers cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisbeeldbank cmuiisoai cmuiisoai cmuiisoai 2024-04-05 13:04:47 2020-01-22 8966 OBJECTEN\RSA\D136_06.tif Collectie Centraal Museum Utrecht / Rietveld Schröderarchief © Pictoright 8966 <title>Documentatie over de Sikkensprijs 2010-07-05 Centraal Museum D136 30006862

	This object is now not on display in the museum
Title	Documentatie over de Sikkensprijs
Dating	1959
Object number	D136
Object type	documentatie, tekst, brochure
Persistent url	To refer to this object please use the following persistent URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.E7364401-4831-49BA-AB11-2135A02706BB
Questions?	Do you have a remark or extra information on this object? Please let us know!

Documentatie over de Sikkensprijs

Footer

CONTACT

OPENING TIMES