Precies 300 jaar geleden is de Vrede van Utrecht gesloten, een keerpunt in de wereldgeschiedenis. Vreemd genoeg staat Utrecht in het buitenland vaak bekend om deze Vrede, maar is hij hier, zelfs in Utrecht, nauwelijks bekend. In 1713 ondertekenden diplomaten uit heel Europa in Utrecht een verdrag, waarmee een einde kwam aan een reeks bloedige oorlogen, die Europa twee eeuwen lang had geteisterd: de Vrede van Utrecht. Dit jaar viert Utrecht deze vergeten vrede op grootse wijze. Centraal in de viering staat de historische tentoonstelling In Vredesnaam.
De tentoonstelling neemt u mee vanaf de Reformatie in de vroege zestiende eeuw tot 1713. Via het vredesverdrag met de handtekeningen van de onderhandelaars, een poort van het Utrechtse stadhuis, kanonskogels uit veldslagen, een portret van de machtswellustige Zonnekoning Lodewijk XIV en andere authentieke objecten wordt duidelijk waarom de Vrede van Utrecht de stad wereldfaam heeft bezorgd.

Dé Vrede van Utrecht bestaat eigenlijk niet, althans niet als één document dat door alle partijen is ondertekend. Er is sprake van een serie van zo’n twintig verdragen, gesloten in de jaren 1713-1715, niet alleen in Utrecht, maar ook in Madrid, het Zuid-Duitse Rastatt en het Zwitserse Baden. De meeste en ook de belangrijkste zijn in Utrecht getekend en daarom staat het geheel bekend als de Vrede van Utrecht. Een van de hoogtepunten in de tentoonstelling is het Frans-Nederlandse vredesverdrag.

Een stadhuis met twee poorten
De Vrede van Utrecht betekende een einde aan twee eeuwen oorlog over godsdienst en macht, die grote delen van Europa had verwoest. Moest Europa weer helemaal katholiek worden onder leiding van één vorst (zoals Karel V of later Lodewijk XIV), of was er ruimte voor meer godsdiensten en een machtsevenwicht tussen landen? Het werd dat laatste. Tussen Europese landen werden afspraken gemaakt, die doen denken aan onze huidige Europese Unie. Bijzonder was dat deze vrede tot stand kwam met wederzijds respect, zonder duidelijke verliezers. Via dialoog en onderhandeling werd het machtsevenwicht en de acceptatie van meerdere religies bereikt. Utrecht bood een praktische, centrale locatie. Het Utrechtse stadhuis had bovendien twee poorten die buitenlandse gezanten gelijkwaardige toegang verschaften.
De vredessluiting in Utrecht, gevolgd door die in Rastatt en Baden, leidde in heel Europa tot grote opluchting. De feestvreugde uitte zich op allerlei manieren, met als bekendste voorbeeld het muziekstuk Utrecht Te Deum, speciaal voor de gelegenheid geschreven door de Duitse componist Georg Friedrich Händel.

In Vredesnaam is chronologisch-thematisch van opzet. Via belangrijke thema’s en spelers vertelt de tentoonstelling de twee eeuwen die leidden tot de Vrede van Utrecht. Aan bod komen onder andere de godsdienstoorlogen die volgden op de Reformatie, de oorlogszucht en machtswellust van Lodewijk XIV, Willem III die erin slaagde een coalitie te smeden tussen Engeland, de Republiek der Verenigde Nederlanden en Duitse vorsten om tegen de sterke machtsgroei van Lodewijk XIV te vechten, de Spaanse Successieoorlog, de miljoenenhoge kosten van de oorlog, die het uiteindelijk noodzakelijk maakten tot om te gaan praten over vrede, en de vredessluiting en –viering zelf.

Multimediatour
De tentoonstelling is te bezoeken met een gratis interactieve multimediatour, die aan alle bezoekers wordt uitgereikt. Deze tour biedt - naast een rode draad en een ‘test je kennis’-quiz - het persoonlijke verhaal van de historische hoofdrolspelers en figuranten van de Vrede van Utrecht.

Iedere zondag van 14.00 tot 15.00 uur is er een gratis instaprondleiding. Verzamelen bij de entree, voor maximaal 20 bezoekers.

Catalogus
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus in het Nederlands, Engels en Duits: Renger de Bruin en Maarten Brinkman (red.), In Vredesnaam. De Vrede van Utrecht 1713. Met bijdragen van: Ana Crespo Solanes, Linda en Marsha Frey, Liesbeth M. Helmus, Alexander Jordan en Hartmuth Troll, David Onnekink, Guy Rowlands, Inken Schmidt-Voges, Joke Spaans en Rolf Stücheli. 194 pp., ca. 125 ill. Prijs: € 29,95. ISBN: 978-3-86568-906-1

Museale partners
De tentoonstelling is ontwikkeld in samenwerking met het Wehrgeschichtliches Museum Rastatt, Historisches Museum Baden en Fundación Carlos de Amberes in Madrid, en zal (deels) doorreizen naar deze musea.

- Centraal Museum, Utrecht, 11 april t/m 22 september 2013
- Fundación Carlos de Amberes, Madrid, 26 november 2013 t/m 23 februari 2014
- Wehrgeschichtliches Museum, Rastatt, 6 maart t/m 15 juni 2014
- Historisches Museum, Baden, 7 september 2014 t/m 1 maart 2015

In het internationale programma van de Stichting Vrede van Utrecht, een initiatief van gemeente en provincie Utrecht, bieden de Utrechtse musea een gezamenlijk tentoonstellingsprogramma onder de titel Wélke Vrede?

Vormgever

De Vrijervandongen

Documentatie

  • Het exposeren van de Vrede : de tentoonstelling over de Vrede van Utrecht in het Centraal Museum, Renger E. de Bruin, (De Vrede van Utrecht), 39 - 67
  • Friedensstädte 1713-1714 : die Verträge von Utrecht, Rastatt und Baden, Renger de Bruin und Maarten Brinkman HG.) ; unter Mitarb. von Alexander Jordan, Michael Imhof (Petersberg, 2013), 191 p.
  • In vredesnaam : De Vrede van Utrecht, Rastatt en Baden 1713-1714, Renger de Bruin en Maarten Brinkman (red.), Michael Imhof (Petersberg, 2013), 191 p.

Collectie in deze tentoonstelling

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.A787B2CC-3DB2-46D9-8E21-A570DC7C6C14

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze tentoonstelling? Laat het ons weten!