Drinkschaal op voet

Drinkschaal op voet

Samen met zijn broer Paulus vernieuwde Adam van Vianen het edelsmeedvak op twee belangrijke punten: zij bedachten het kwabornament en introduceerden realistische landschappen in mythologische voorstellingen. Hun stukken zijn technische hoogstandjes. De voet van deze tazza verbeeldt het moment dat Apollo de nimf Daphne omhelst en zij in een laurierboom verandert. In de schaal is Apollo in een heuvelachtig landschap weergegeven met de verslagen gevleugelde draak Python op de achtergrond. <BR><BR> <P>Drinkschalen van dit model ontstonden in het begin van de&nbsp; zestiende eeuw als gebruiksvoorwerp maar werden na verloop van tijd steeds meer zelfstandige kunstvoorwerpen. <BR>Adam van Vianen is net als zijn broer Paulus, die ook edelsmid was, geboren in Utrecht. Al tijdens hun leven waren ze wereldberoemd door de uitzonderlijk hoge kwaliteit van hun werk. Hun vakmanschap was onovertroffen. De voorwerpen zijn niet gegoten, maar uit een platte zilveren plaat in de vorm gedreven. De fijne details zijn later met een ciseleerponsje bijgewerkt.<BR>De Van Vianens introduceerden belangrijke stilistische vernieuwingen in de edelsmeedkunst. Een daarvan is het zogenaamde kwabornament. Dit grillig gevormde ornament is gebaseerd op huidplooien, beenderen en andere organische elementen, die soms nog herkenbaar zijn. Meestal is het een abstracte vloeiende decoratie, zoals hier in de rand van schaal. Vernieuwend is ook de zeer natuurgetrouwe weergave van het landschap, gebaseerd op schetsen gemaakt in de vrije natuur. De combinatie van mythologische figuren in realistische landschappen is ook populair in de schilderkunst van die periode.<BR><BR>Edelsmeden brachten een jaarletter en een meesterteken aan in hun werk. Dat was in de eerste plaats een garantie voor het zilvergehalte en daarmee voor de waarde van het stuk. Adam en Paulus zagen zichzelf meer als kunstenaars en signeerden en dateerden hun stukken vaak voluit. Hun klantenkring bestond uit de wereldlijke en geestelijke machthebbers in Europa. Vaak leverden zij in opdracht. Paulus, die kort na 1570 werd geboren, vertrok al op jonge leeftijd uit zijn geboorteplaats Utrecht. Via Fontainebleau, München en Salzburg kwam hij in 1603 aan het hof van Rudolf II in Praag terecht. Daar werkte hij tot aan zijn dood in 1613 als Kammergoldschmied, een hoge functie. Adam bleef in Utrecht, maar leverde werk aan dezelfde hoge kringen. Voor wie deze tazza was bestemd is onbekend.</P>

1/6

Samen met zijn broer Paulus vernieuwde Adam van Vianen het edelsmeedvak op twee belangrijke punten: zij bedachten het kwabornament en introduceerden realistische landschappen in mythologische voorstellingen. Hun stukken zijn technische hoogstandjes. De voet van deze tazza verbeeldt het moment dat Apollo de nimf Daphne omhelst en zij in een laurierboom verandert. In de schaal is Apollo in een heuvelachtig landschap weergegeven met de verslagen gevleugelde draak Python op de achtergrond.

Drinkschalen van dit model ontstonden in het begin van de  zestiende eeuw als gebruiksvoorwerp maar werden na verloop van tijd steeds meer zelfstandige kunstvoorwerpen.
Adam van Vianen is net als zijn broer Paulus, die ook edelsmid was, geboren in Utrecht. Al tijdens hun leven waren ze wereldberoemd door de uitzonderlijk hoge kwaliteit van hun werk. Hun vakmanschap was onovertroffen. De voorwerpen zijn niet gegoten, maar uit een platte zilveren plaat in de vorm gedreven. De fijne details zijn later met een ciseleerponsje bijgewerkt.
De Van Vianens introduceerden belangrijke stilistische vernieuwingen in de edelsmeedkunst. Een daarvan is het zogenaamde kwabornament. Dit grillig gevormde ornament is gebaseerd op huidplooien, beenderen en andere organische elementen, die soms nog herkenbaar zijn. Meestal is het een abstracte vloeiende decoratie, zoals hier in de rand van schaal. Vernieuwend is ook de zeer natuurgetrouwe weergave van het landschap, gebaseerd op schetsen gemaakt in de vrije natuur. De combinatie van mythologische figuren in realistische landschappen is ook populair in de schilderkunst van die periode.

Edelsmeden brachten een jaarletter en een meesterteken aan in hun werk. Dat was in de eerste plaats een garantie voor het zilvergehalte en daarmee voor de waarde van het stuk. Adam en Paulus zagen zichzelf meer als kunstenaars en signeerden en dateerden hun stukken vaak voluit. Hun klantenkring bestond uit de wereldlijke en geestelijke machthebbers in Europa. Vaak leverden zij in opdracht. Paulus, die kort na 1570 werd geboren, vertrok al op jonge leeftijd uit zijn geboorteplaats Utrecht. Via Fontainebleau, München en Salzburg kwam hij in 1603 aan het hof van Rudolf II in Praag terecht. Daar werkte hij tot aan zijn dood in 1613 als Kammergoldschmied, een hoge functie. Adam bleef in Utrecht, maar leverde werk aan dezelfde hoge kringen. Voor wie deze tazza was bestemd is onbekend.

Nu in het museum in Collectie Centraal

Titel

Drinkschaal op voet

Vervaardiger

Adam van Vianen (Utrecht 1569 ca. - 1627 Utrecht)

Datering

1620

Materiaal / Techniek

zilver

Inventarisnummer

7895

Objectnaam

schaal, drinkschaal

Verwerving

schenking 1936

Afmetingen

hoogte 18 cm

diameter 21 cm

gewicht 785 gr

gehalte (voet)

gehalte (binnenzijde rand)

gehalte (tegenschotel)

gehalte (plat van schaal)

gehalte (schroef)

Opschriften / merken

  • lossingsteken in de schaal :

  • belastingteken in de schaal : gekroonde O

  • signatuur en datering onder aan de voet : A.D.VIANA.FE.1620.

Motief

historie, mythologie, Ovidius, Metamorfosen

Opmerkingen

Afkomstig van Baron James de Rothschild; laatstelijk collectie Baron Henri de Rothschild

Documentatie

  • A catalogue of the objects in gold en silver and the Limoges enamels in the collection of the Baroness James de Rothschild, E. Alfred Jones, (Londen, 1912), p. 38, afb. XX

  • Adam van Vianen, Zilversmid te Utrecht, omstreeks 1565-1627, Jkvr. Dr. C.H. de Jonge, (Oud Holland, LIV, 1937), pp. 100-114, p. 111, afb. 1 op p. 100, afb. 9 op p. 110

  • Adam, Paulus en Christiaen van Vianen; leven en werk, A.L. den Blaauwen, (Leiden, 1957), p. 8

Tentoonstellingen

  • Collectie Centraal, Centraal Museum, Utrecht, 2023

  • Double Act : Meesterwerken in verf en video, Centraal Museum, Utrecht, 2022 - 2023

  • De wereld van Utrecht. Topstukken uit vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2016 - 2022

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL:

https://hdl.handle.net/21.12130/collect.9DA45CB3-ADCB-436E-9165-D42BAEE9867A

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!