De aanbidding van de herders

Joachim Wtewael keerde in 1592 na een vier jaar durende studiereis door Italië en Frankrijk terug naar Utrecht. Hij is een van de belangrijkste schilders van het maniërisme. Niet alleen de kleuren van De aanbidding van de herders zijn typerend; de figuren zijn langgerekt en hebben de voor deze stijl kenmerkende overdreven geposeerde houdingen. Wtewael introduceerde tal van arcadische thema's en motieven. Zo is de herder met het lam op zijn schouders de eerste herder 'all'antica' (gebaseerd op de oudheid) die in een voorstelling met de geboortescène voorkomt.

Toon alles + Toon minder -

Nu te zien in EXPO 4

Titel

Vervaardiger

Joachim Wtewael (Utrecht 1566 - 1638 Utrecht)

Datering

1598

Materiaal / Techniek

olieverf op doek

Inventarisnummer

7390

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop met steun van de Vereniging Rembrandt 1935

Afmetingen

hoogte 86.7 cm
breedte 106.9 cm
hoogte (met lijst) 119.2 cm
breedte (met lijst) 139 cm

Opschriften / merken

signatuur en datering recto m.o. (op een van de stenen): Ioachim Wte wael // fecit 1598

Motief

historie, bijbelse voorstelling, N.T., aanbidding van de herders

Opmerkingen

Lowenthal 1986, p. 84, noemt in totaal negen versies van De aanbidding van de herders, waarvan naast dit werk alleen Joachim Wtewael, De aanbidding van de herders, 1600-1610. Doek, 87,6 x 112,4 cm, New York, Richard L. Feigen & Co (1999, voorheen collectie B. Nicholson) als authentiek wordt besschouwd. Dit schilderij werd ingebracht op de veiling Sotheby's, New York 11.01.1996, cat.nr. 100, z.p., maar voor de veiling teruggetrokken.

Documentatie

"Het Gedroomde Land" : peintures pastorales de l'âge d'or hollandais, [préf. Sjarel Ex, Paul Reiles] ; [essai Jos de Meyere] (Luxemburg, 1993), cat. nr. 51
125 jaar openbaar kunstbezit : met steun van de Vereniging Rembrandt, Peter Hecht (Zwolle, 2008), p. 89, met afb. in kleur
Beeldenstorm : 5 : close-ups van beeldende kunst, Henk van Os. onder red. van Thijs Tromp en Ineke Mesdag (Amsterdam, 2001), pp. 125-126, met afb. 4 in kleur

Toon alles +Toon minder -

Caravaggio en de Nederlanden, [samenst. cat. M. Elisabeth Houtzager en E.R. Meijer]. [tekst J.G. van Gelder, D. Roggen] (Utrecht, 1952), cat. nr. 93
Catalogus der schilderijen [1933] (Utrecht, 1933), cat. nr. 235
Catalogus der schilderijen [1933] (Utrecht, 1933), cat. nr. 235, afb. 8
De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 354
Catalogus tentoonstelling van schilderijen en teekeningen van Nederlandsche Italianiseerende schilders uit de 16e en 17e eeuw (Amsterdam, 1934), cat. nr. 73
Catalogus van schilderijen der Utrechtsche School (Utrecht, 1941), cat. nr. 235
Catalogus van schilderijen der Utrechtsche School (Utrecht, 1941), p. 68-69, zonder cat. nr.
The Dutch Arcadia, Alison McNeil Kettering (Totowa, 1983), p. 40, 49, 169, noot 86
Het Gedroomde Land : pastorale schilderkunst in de Gouden Eeuw, Peter van den Brink ; met bijdragen van Hans Luijten, Jos de Meyere, Eric Jan Sluijter en Mieke B. Smits-Veldt (Utrecht, 1993), cat. nr. 56, p. 274-276, met afb.
De Hollandsche Schilderkunst in de Zeventiende Eeuw, deel 1, Frans Hals en zijn tijd, W. Martin (Amsterdam, 1935), p. 126
Honderd jaar Vereniging Rembrandt, [cat. Wilma Godschalk] (Utrecht, 1983), cat. nr. 11, met afb.
Joachim Wtewael and Dutch Mannerism, Anne W. Lowenthal (Doornspijk, 1986), cat. nr. A-6, pl. 8; pp. 70-71, 88, 89
Joachim Wtewael, Aanbidding der Herders, Centraal Museum, C.H. de Jonge, (Jaarverslag Vereeniging Rembrandt tot Behoud en Vermeerdering van Kunstschatten in Nederland), p. 14, afb. p. 17
Joachim Wttewael (1566-1638). Joseph en zijn Broeders, C.H. de Jonge, (Verslag van Vereniging Rembrandt, 1939-1940), p. 25
Kunstwerk van de maand december 1965 (Utrecht, 1965), met afb.
Liefde & Lust : De kunst van Joachim Wterwael, red. + tekst James Clifton, Liesbeth Helmus, Arthur K. Wheelock, Jr. met bijdr. van Stijn Alsteen, Anne W. Lowenthal (Washingon, 2015)
De Madonna in de kunst : Kerst-tentoonstelling, [voorw. M. Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1954), cat. nr. 94
Madonna met wilde rozen en een selectie van zestiende- en zeventiende-eeuwse meesterwerken uit Utrecht, Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1997), p. 121-125, met afb. in kleur p. 123, detail in kleur p. 122
Mannerism, A. Hauser (Londen, 1965), p. 256
Meer und Land im Licht des 17. Jahrhunderts, Band 3, Kurt J. Müllenmeister (Bremen, 1981), afb. 578
The Musées de Hollande, J. Foucart (Parijs, 1965), p. 17
Pleasure and Piety : The Art of Joachim Wtewael, ed. and text by James Clifton, Liesbeth Helmus, Arthur K. Wheelock, Jr. with contributions by Stijn Alsteen, Anne W. Lowenthal (Washingon, 2015)
Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 78, 274-275
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 591-902], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 1549-1550, cat. nr. 722, met afb.
Schilderkunstige bonbons, Erik Spaans, (Museumtijdschrift Vitrine, 2, maart 2015), p. 22, met afb. in kleur
Schilders in Utrecht 1600-1700, Paul Huys Janssen (Utrecht, 1990), p. 18-19, afb. 6
Time and transformation in seventeenth-century Dutch art, Susan Donahue Kuretsky ; with contr. by Walter S. Gibson ... [et al.] (Poughkeepsie, 2005), p. 143, noot 6
Der Ursprung der modernen Kunst und Literatur, A. Hauser (München, 1973), p. 251, afb. 252
De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994), p. 113, afb. in kleur p. 110
Wundervoll : Honthorsts Anbetung der Hirten, Dominik Meiering, Anja K. Sevcik, Iris Schaefer ... [et al.] (Keulen, 2017), p. 16, met afb. in kleur

Tentoonstellingen

De wereld van Utrecht. Topstukken uit vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2016
Pleasure & Piety: The Art of Joachim Wtewael (1566-1638), National Gallery of Art, Washington, Washington, 2015
Liefde & Lust, Centraal Museum, Utrecht, 2015

Toon alles +Toon minder -