Centraal Museum Utrecht

  • Share
  • Download
Delen
Delen op Facebook
Delen op Twitter
Utrechtse schip Anoniem, 0997 - 1030 https://www.centraalmuseum.nl/nl/collectie/6463-utrechtse-schip-anoniem https://www.centraalmuseum.nl/@@site-logo/logo-left-v2.svg

Utrechtse schip

Anoniem, 0997 - 1030
  • + Objectgegevens − Objectgegevens
  • Share
  • Download

Opgesloten in de kelder van het Centraal Museum ligt een bijna achttien meter lang scheepswrak. Het zijn de restanten van een schip die in 1930 tijdens bouwwerkzaamheden werden gevonden in de Utrechtse wijk Zuilen. Ze werden naar het museum gebracht, in elkaar gezet en geconserveerd. Dat gebeurde met een teerproduct, creosoot, dat de typerende geur verspreidde die veel bezoekers zich blijvend herinneren. Vanaf de openstelling in 1936 was het schip een van de publiekslievelingen.
In eerste instantie dacht men met een Romeins schip te maken te hebben, maar door analyse van jaarringen in het hout (dendrochronologie) is vast komen te staan dat het rond het jaar 1000 is gebouwd. De nieuwe datering was het resultaat van een grootscheeps restauratie- en onderzoeksproject dat plaatsvond in de jaren 1998-2000 en waarvoor steun van de Europese Commissie werd gekregen. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door het Nationaal Museum van Denemarken, de datering door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, nu Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. geheten. De losse stukken hout zijn toen vastgezet en de huid werd geïmpregneerd met de kunsthars PEG. Bovendien is  een nieuwe, flexibele draagconstructie van roestvrij staal voor het schip gemaakt. Sindsdien wordt het schip beschermd door een glaswand. Tussen 2012 en 2014 is een door de ideeënfabriek Monobanda ontwikkeld kunstproject rond het schip, Licht op hout, te zien geweest.

Wat het schip zo bijzonder maakt is dat de bodemplaat bestaat uit  één stuk eikenhout, een uitgeholde en vervolgens uitgebogen boomstam. Daarop zijn planken en balken aangebracht. Het schip heeft over de Rijn gevaren en werd voortbewogen door een combinatie van trekken, zeilen, bomen en roeien. De stevige bodem maakte het geschikt voor een vaart over gevaarlijke rotsen, zoals in de buurt van de Lorelei. Utrecht was de vermoedelijke thuishaven van het vrachtschip, dat allerlei zaken kon vervoeren. Hier werden goederen uit het stroomopwaarts gelegen gebied verhandeld of gebruikt, zoals wijn, graan en tufsteen. Aan stenen was grote behoefte door de kerkenbouw in Utrecht (de Romaanse Dom, de Janskerk, de Pieters-  en de Paulusabdij). Stroomopwaarts vervoerde het schip hier geproduceerde artikelen als kaas en zout en uit Scandinavië ingevoerde waren als bont en pek.
Het schip heeft In het stadsbeeld een gezicht gekregen doordat op de plek van de vondst aan de Van Hoornekade een stalen replica is geplaatst.

Toon alles + Toon minder -

 

Nu te zien in schip

Titel

Utrechtse schip

Vervaardiger

Anoniem

Datering

0997 - 1030 (via dendrochronologisch onderzoek is gebleken dat het hout van de gebruikte bomen in deze periode gekapt moet zijn)

Materiaal / Techniek

eikenhout

Inventarisnummer

6463

Objectnaam

schip

Verwerving

overdracht 1930

Afmetingen

lengte 1780 cm
breedte 380 cm
lengte bodemplaat 143 cm
breedte bodemplaat 193 cm
diepgang ongeladen 42 cm
diepgang geladen 70 cm
gewicht 10.4 ton [eenh.]
laadvermogen 13 ton [eenh.] (ca.)

Geassocieerd onderwerp

Utrecht, Hoornekade (herkomst)
verkeer (Utrecht) (sociaal-economisch)

Geassocieerde periode

Bisschoppelijk Utrecht 695-1528

Opmerkingen

Gevonden door gemeentewerklieden bij graafwerkzaamheden op 3 december 1930 aan de Van Hoornekade, in een oude bedding van de Vecht. De directeur van het Centraal Museum liet de restanten van het schip naar de kelder van het museum overbrengen. Daar werden de stukken geconserveerd en weer in elkaar gezet. In deze kelder is het scheepswrak sinds 1936 voor het publiek te zien. Vermoedelijk is het schip gebruikt voor handel over de Rijn met Duitsland.

Documentatie

  • The [Utrecht ship] (Utrecht, 1968)
  • Archeologische Kroniek van de Gemeente Utrecht over 1974-1975, T.J. Hoekstra, (Maandblad van Oud-Utrecht, 1; 52, 1975), pp. 33-35
  • Beschouwingen over het Utrechtse schip, P.H. van der Wijk, (Jaarboekje van Oud-Utrecht, 1933), pp. 28-47

Toon alles +Toon minder -

  • Bioenvenue à Utrecht : guide de la ville d'Utrecht, éd. par le Syndicate d'initiative d'Utrecht (Utrecht, {1956]), p.20 afb. z/w
  • Catalogus van het Historisch Museum der stad, supplement, cat. nr. 3798 x
  • Centraal Museum Utrecht : overzicht 1972-1981, Afdeling Educatie en Voorlichting (Utrecht, 1983), afb. op p. 49
  • Centraal Museum Utrecht [topstukken; 2020], Voorw. Bart Rutten, Marco Grob, Jacqueline Rutten (prod.), Hans Schopping, Sheila Stafleu, Lotte Bont, Thomas de Bruin (red.) (Utrecht, 2020), pp. 150-153, met afb. in kleur en z/w
  • Dit is het Centraal Museum!, teksten Ninke Bloemberg, Marja Bosma, Renger de Bruin ... [et al.] ; eindred. Liesbeth M. Helmus, Hans Schopping (Utrecht, 2012), nr. 01, met afb. in kleur
  • Fotorama Utrecht, tekst Bureau Voorlichting en Public Relations der Gemeente Utrecht (Utrecht/Antwerpen, [1972])
  • De Franken in Nederland, D.P. Blok (Bussum, 1974)
  • Friesland Bank : jaarverslag 1999, tekst G.P. Karstkarel (Leeuwarden, [2000]), p. 2
  • De Friezen en de zee : Over de maritieme identiteit van de proto-Hollanders, Marco Mostert, (Holland : historisch tijdschrift, 48, 3/4, 2016), p. 122, met afb. in kleur en omslag
  • Frühmittelalterliche Handelsschiffart in Mittel- und Nordeuropa, D. Ellmers (Neumünster, 1972)
  • Gekomen om te blijven : 900 jaar Utrecht, Kaj van Vliet en Bettina van Santen (Zwolle, 2022), p. 13, afb. in kleur
  • The International Journal of Nautical Archaeology, T.J. Hoekstra, pp. 300-392
  • Een kennismaking met de middeleeuwse wereld, István Bejczy. István Bejczy (Bussem, 2001), p.32, met afb.
  • Kunstwerk van de maand oktober 1967 (Utrecht, 1967), met afb.
  • Maritieme geschiedenis der Nederlanden I (Bussum, 1976)
  • Markten in Utrecht : van de vroege Middeleeuwen tot nu, Jan Brugman, Hans Buiter en Kaj van Vliet (Utrecht, 1995), afb. op p. 18
  • The Mediaeval Utrecht Boat : the history and evaluation of one of the first nautical archaeological excavations and reconstructions in The Low Countries, Robert Vlek (Oxford, 1987), passim
  • Mensen maken geschiedenis : 2 : geschiedenis voor de basisschool : prehistorie - 1780, auteurs Ingrid Moerman [en] Ruud Spruit ; red. H.F. Grondijs, H. Spanjersberg, J.G. Spruijt (Leiden, 1977), p.30, afb. z/w
  • Een merkwaardige Sinterklaasverrassing, P.H. van der Wijk, (Maandblad van Oud-Utrecht, 5, 12, 1930), pp. 89-93
  • Pompeii aan de Rijn : Bijzondere Utrechtse scheepsvondsten, Herre Wynia, (Oud-Utrecht : tijdschrift voor geschiedenis van stad en provincie Utrecht, 88, 3, juni 2015), p. 86, met afb. in kleur
  • Romeins Nederland, [inl. G. van Hoorn, J. Jongkees (Utrecht, 1948), cat. nr. 375, met afb.
  • Scheepsarcheologie : Scheepsopgravingen in Nederland en elders in de wereld, G.D. van der Heide (Naarden, 1974), pp. 185-188, p. 444
  • Schepen met geld, T.J. Hoekstra (1976)
  • Stukken uit de krant : verhalen over 2000 jaar Utrecht, samenst. en tekst Renger de Bruin en Maarten Brinkman ([Utrecht, 2009]), nr. 4
  • Utrecht : tale of the city, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2022)
  • The Utrecht Ship, J.P.W. Philipsen, (The Mariner's Miror, 1; 51, 1956), pp. 35-46
  • Utrecht verleden tijd, door Janelle Gerritsen (Rijswijk, 1981), p. 74 met afb. z/w
  • Utrecht: Britain and the continent. archaeology, art and architecture, Elisabeth de Bièvre (red.) (Leeds, 1996), pp. 82-87 met afb. Va, Vb, Vc
  • Utrechts verleden in vogelvlucht, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2017), p. 37, afb. in kleur
  • De Utrechtse Scheepsvondst, Verslag der lezing van dr. A. Köster uit Malente, dr. A. Köster, (Maandblad van Oud-Utrecht, 5; 7, 1932), pp. 36-37
  • Het Utrechtse schip (Utrecht, [1967])
  • Het Utrechtse schip : fysisch en chemisch onderzoek (Delft, 1997)
  • Het Utrechtse Schip : Scheepsbouw en scheepvaart in de Rijndelta rond het jaar 1000, Aleydis Van de Moortel, Renger de Bruin (Utrecht, 2018)
  • Het Utrechtse Schip [1967] (Utrecht, 1967), passim
  • Het Utrechtse Schip [1980], D.P. Snoep, met dank aan T.J. Hoekstra (Utrecht, 1980)
  • Het Utrechtse schip en zijn replica, [Harry de Keijzer ... et al.] ([Utrecht, 2005])
  • Verslag van het Gemeente-Archief en het Centraal Museum te Utrecht over het jaar 1930, de gemeente-archivaris W.C. Schuylenburg ([Utrecht, 1931]), afb. t.o. p. 33
  • Vervoer te water : Jaarboekje 2013 van het Oudheidkundig Genootschap 'Niftarlake' (Maarssen, 2013)
  • Vikingen! : overvallen in het stroomgebied van Rijn en Maas, 800-1000, Annemarieke Willemsen ; met bijdr. van Rudolf Simek en Renger de Bruin (Utrecht, 2004), pp. 58-62, met afb. in kleur.

Tentoonstellingen

  • Collectieopstelling 2023 - zaal 00, Centraal Museum, Utrecht, 2023
  • Licht op hout. Het Utrechtse schip in een nieuw licht door gamebedrijf Monobanda, Centraal Museum, Utrecht, 2012
  • Het Utrechtse Schip, Centraal Museum, Utrecht, 2002

Toon alles +Toon minder -

  • Het stenen geheugen, Centraal Museum, Utrecht, 1997
  • Kunstwerk van de maand oktober 1967, Centraal Museum, Utrecht, 1967
  • Romeins Nederland, Centraal Museum, Utrecht, 1948
  • Het Utrechts schip kan voor het eerst door het publiek bezichtigd worden, Centraal Museum, 1936

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.B857DAC2-2C97-4897-8059-E78CF729E477

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Kijk verder

Uithangbord apotheek

Uithangbord apotheek

Anoniem, ca. 1900

Hanglamp

Hanglamp

Anoniem, 1887

Gaskachel op voet

Gaskachel op voet

Anoniem, 1800 - 1899

Potagielepel

Potagielepel

Dirk Egeling, 1774

Portret van een dame, lid van de familie Martens

Portret van een dame, lid van de familie Martens

Anoniem, 1785

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Koffielepel

Koffielepel

Anoniem, ca. 1750

Gewicht van 5 kg.

Gewicht van 5 kg.

Anoniem, 1900 - 1920

Reukflesje

Reukflesje

Anoniem, 1750 - 1800

Reukflesje

Reukflesje

Anoniem, 1750 - 1800

Kandelaar (miniatuur)

Kandelaar (miniatuur)

Anoniem, 1650 - 1700

Mand (miniatuur)

Mand (miniatuur)

Anoniem, 1850 - 1900

Luiermand (miniatuur)

Luiermand (miniatuur)

Anoniem, 1700 - 1800

Hondenhok (bedeltje, miniatuur)

Hondenhok (bedeltje, miniatuur)

Anoniem, ca. 1800 - 1900

Treeft met vis (miniatuur)

Treeft met vis (miniatuur)

Anoniem, 1700 - 1800

Treeft met vis (miniatuur)

Treeft met vis (miniatuur)

Anoniem, 1700 - 1800

  • facebook
  • twitter
  • email
  • Whatsapp

Nieuwsbrief ontvangen?

Privacy statement

Aanmelden op nieuwsbrief mislukt.

Bedankt voor je aanmelding. Je ontvangt een e-mail die je inschrijving bevestigt.

logo-footer.svg

Contact

  • Agnietenstraat 1
  • 3512 XA Utrecht
  • info@centraalmuseum.nl

Openingstijden

  • Dinsdag t/m zondag 11.00 - 17.00 uur
  • Plan je bezoek




  • Kunst, design, mode en geschiedenis in het Centraal Museum. Adembenemende tentoonstellingen. Het mooiste museum van Utrecht, met zonnig café en tuin.
  • Kunst, design, mode en geschiedenis in het Centraal Museum. Adembenemende tentoonstellingen. Het mooiste museum van Utrecht, met zonnig café en tuin.
Menu
Geavanceerd zoeken...
  • Plan je bezoek
    • Zien en doen
    • Praktische informatie
    • Onderwijs, groepen & families
    • Zaalverhuur
  • Ontdek het museum
    • Verhalen
    • Bekijk de collectie online
    • Tentoonstellingsarchief
    • Podcasts
    • Tentoonstellingslijnen
    • Publieksprogramma's
    • Over de collectie
  • Over het museum
    • Steun het museum
    • Organisatie
    • Vacatures
    • Nieuws & pers
    • Klantenservice & contact
    • Voorwaarden
  • ENGLISH | DEUTSCH