In Utrecht ontstonden de eerste gilden in de late dertiende eeuw . Ze wonnen snel aan invloed en kregen zelfs het recht om de stedelijke raad te kiezen. Een belangrijke taak van de Utrechtse gilden was het verdedigen van de stadsmuur. Elk gilde nam een stuk tussen twee torens voor zijn rekening. De Smeetoren (van het smedengilden) was er een van. Het smedengilde was het rijkste en het machtigste van de 21 die de stad telde. Het had bij het gildehuis een verzorgingshuis voor bejaarde leden, het Eloyengasthuis, genoemd naar hun patroonheilige, Sint Eloy. Deze schutspatroon (elk gilde had er een) speelde een belangrijke rol in het gildeleven.
De gilden zorgden niet alleen bij leven voor de leden, maar ook na de dood. Een fatsoenlijke begrafenis was voor de mensen in het verleden heel belangrijk. Gilden hadden eigen grafkelders en collega’s droegen de baar, die was bedekt met zwart laken, versierd met zilveren spelden. Deze symboliseerden het ambacht van het betreffende gilde . Het Centraal Museum bezit dertien lijkkleedversierselen van het Zakkendragers- en Graanmetersgilde: sjouwende zakkendragers, korenmaten en schoppen. Ze zijn in 1611 gemaakt door een onbekende zilversmid .
Na de Middeleeuwen veranderde de positie van de gilden. Ze raakten hun politieke invloed kwijt en met de reformatie verdween ook hun religieuze rol. De functie van vakorganisatie bleef, maar er kwam steeds meer kritiek op het gesloten karakter. Vooral het tegengaan van concurrentie van collega’s van buiten de stad kwam onder vuur te liggen. Aan het begin van de negentiende eeuw werden de gilden officieel opgeheven.
Dit object is nu niet in het museum te zien
Titel
Lijkkleedversiersel van het Zakkendragers- en Graanmetersgilde, zakkendrager
Vervaardiger
Datering
1611
Materiaal / Techniek
Inventarisnummer
4321 e
Objectnaam
Verwerving
aankoop 1857
Afmetingen
hoogte 22.3 cm
breedte 9 cm
gewicht 71.7 gr
gehalte
Geassocieerd onderwerp
Geassocieerde periode
Motief
Opmerkingen
Tot 1997 (publicatie van de collectiecatalogus Metalen) was de datering: ca. 1600
Documentatie
- Art et Travail, cat. nr. 493
- Atlas van platen, behoorende bij het 2e deel (nieuwe reeks) van de Verhandelingen uitgegeven door Teylers Tweede Genootschap (De Noord-Nederlandsche gildepenningen), J. Dirks (Haarlem, 1879), pl. Utrecht 4, nr. 3 (tek.)
- Catalogus van het Historisch Museum der stad [1928, cat. nrs. 2891-4142], W.C. Schuylenburg (Utrecht, 1928), cat. nr. 3433, afb. 22
- Catalogus van het Museum van Oudheden [1878], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1878), cat. nr. 1005
- Catalogus van het Museum van Oudheden [1904], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1904), cat. nr. 1670
- Dit is het Centraal Museum!, teksten Ninke Bloemberg, Marja Bosma, Renger de Bruin ... [et al.] ; eindred. Liesbeth M. Helmus, Hans Schopping (Utrecht, 2012), nr. 06, met afb. in kleur
- Le décor de la vie en Hollande au XVIIe siècle (1967), cat. nr. 218
- Edele en onedele metalen. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [edele metalen cat. nr. 1-250], Louise E. van den Bergh-Hoogterp; B. Dubbe (Utrecht, 1997), pp. 46-52 met afb. in kleur p. 46; p. 160, cat. nr. 17 met afb.
- Gids door het Stedelijk Museum van Oudheden te Utrecht [1892], door S. Muller Fz. (Utrecht, 1892), p. 23
- Gids door het Stedelijk Museum van Oudheden te Utrecht [1906], door S. Muller Fz. (Utrecht, 1906), p. 31
- Gids door het Stedelijk Museum van Oudheden te Utrecht [1913], door S. Muller Fz. (Utrecht, 1913), p. 30
- De Noord-Nederlandsche gildepenningen : tweede deel, wetenschappelijk en historisch beschreven en afgebeeld door Jacob Dirks (Haarlem, 1878), p. 157, p. 163
- Stedenspiegel : tentoonstelling ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de N.V. Bank voor Nederlandsche Gemeenten, [teksten A.N. Zadoks-Josephus Jitta ... et al.] (Den Haag, 1964), cat. nr. 357
- Stukken uit de krant : verhalen over 2000 jaar Utrecht, samenst. en tekst Renger de Bruin en Maarten Brinkman ([Utrecht, 2009]), nr. 13.
- Utrechts zilver : catalogus, [voorw. M.E. Houtzager] (Utrecht, 1952), cat. nr. 15
- Van aalmoes tot AOW : zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Renger de Bruin, Mieke Heurneman, Frank van der Veeke (Utrecht, 1996), pp. 34-35, met afb.
Tentoonstellingen
- De wereld van Utrecht. Topstukken uit vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2016
- Dit is het Centraal Museum! Topstukken uit de vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2012
- Het Gilde van St. Eloy, Centraal Museum, Utrecht, 2004
- Markten in Utrecht, Centraal Museum, Utrecht, 2001
- Van Aalmoes tot AOW, zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Centraal Museum, Utrecht, 1996
- Zilver, Centraal Museum, Utrecht, 1972
- Le décor de la vie collectieve en Hollande au XVIIe siècle (georganiseerd door het Institut Néerlandais), Musée des Arts Décoratifs, Parijs, Parijs, 1967
- Stedenspiegel, Haags Gemeentemuseum, Den Haag, 1964
- Art et Travail, Musée d'Art et d'Histoire, Genève, Genève, 1957
- Utrechts zilver 1500-1800, Centraal Museum, Utrecht, 1952
Duurzame url
Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.6CFEE9A2-0C09-4C6D-8F53-426FC35C2D95
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!