Het beleg van het Kasteel Vredenburg te Utrecht in 1577

Na de verdrijving van het Spaanse garnizoen uit Kasteel Vredenburg sloot Utrecht zich aan bij de Opstand tegen koning Filips II. De eerste jaren daarna was er sprake van godsdienstvrijheid, maar in 1580 werd de katholieke kerk als instelling verboden. Het gereformeerd protestantisme (of calvinisme) was voortaan de officiële religie. Mensen waren vrij in het hebben van een persoonlijke overtuiging (ook als die katholiek was), maar katholieke instellingen mochten niet meer bestaan. Dat had ernstige consequenties voor de geestelijke ridderorden, zoals de Johannieters en de Duitse Orde.

Toon alles + Toon minder -

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

Vervaardiger

Joost Cornelisz. Droochsloot (Utrecht na 1585 - 1666 Utrecht)

Datering

1646

Materiaal / Techniek

olieverf op paneel

Inventarisnummer

2525

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop 1906

Afmetingen

hoogte 62.9 cm
breedte 107 cm
hoogte (met lijst) 83.5 cm
breedte (met lijst) 126.2 cm

Opschriften / merken

signatuur en datering l.o., op een papier (met verf): JC.DS 1646 (JC ineen, DS ineen)

Geassocieerd onderwerp

verdedigingswezen (Vredenburg) (Utrecht) (bestuur)

Geassocieerde periode

Habsburgse tijd en Republiek 1528-1795

Motief

topografie, Utrecht, kasteel Vredenburg, Leemput, Trijn van, Utrecht (stad)

Opmerkingen

Kasteel Vredenburg, gebouwd in 1529 in opdracht van Karel V, was onder Filips II een belangrijk Spaans steunpunt in de Noordelijke Nederlanden. Een van de bepalingen van de Pacificatie van Gent, die verscheidene Nederlandse gewesten in 1576 sloten, behelsde het vertrek van Spaanse troepen uit de Nederlanden. Toen de garnizoenscommandant van Vredenburg, D' Avilla, weigerde aan dit verzoek te voldioen, begonnen de acht vendels van de stedelijke schutterij eind december 1576 een beleg van het kasteel om de Spanjaarden tot vertrek te dwingen. Na een beleg van anderhalve maand vertrokken de Spanjaarden in februari 1577. Met het oog op een mogelijke terugkeer van de Spanjaarden besloten de hoplieden van de schuttervendels in de zomer van 1577 tot sloop van kasteel Vredenburg. Volgens de overlevering werd het initiatief genomen door Trijn van Leemput, die getrouwd was met de hopman van een van de schuttersvendels. Op de voorgrond van Droochsloots schilderij is Trijn van Leemput afgebeeld. Zie inv.nr. 2296. Litho naar inv.nr. 2525 in Nepveu 1843, afb. bij pp. 149-150.

Documentatie

1648 : Vrede van Munster : feit en verbeelding, red. Jacques Dane. met bijdr. van Simon Groenveld ... [et al.] (Zwolle, 1998), afb. in kleur p. 116, nr. 99
Adel en ridderschap in Utrecht, Renger E. de Bruin (Zwolle, 2023), p. 202, afb. kleur
Bedreigd door Napoleon : de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht 1753-1838, Renger E. de Bruin (Hilversum, 2012)

Toon alles +Toon minder -

De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 83
Catalogus van het Historisch Museum der stad [1928, cat. nrs. 1-1403], W.C. Schuylenburg (Utrecht, 1928), cat. nr. 1
Catalogus van het Museum van Oudheden [1904], supplement, cat. nr. 3308 1x
Catharina van Leemput : naar aanleiding eener schilderij, voorstellende de belegering van het kasteel Vredenburg, J.I.D. Nepveu, (Utrechtsche Volks-Almanak, 1843), p. 151 met noot, 153, 164-167
Centraal Museum Utrecht : catalogus der schilderijen [1933], inl. W.C. Schuylenburg. [tekst] C.H. de Jonge ([Utrecht], 1933), cat. nr. 73
Dwars door Utrecht : opgravingen langs de HOV-Busbaan, René de Kam (Utrecht, 2003), p. 29, met afb. in kleur
Geschiedenis van de provincie Utrecht [van 1528 tot 1780- zie tot 1528 voor titelbeschrijving], coörd. red. C. Dekker, Ph. Maarschalkerweerd, J.M. van Winter ... [et al.] (Utrecht, 1997), afb. in kleur p. 148
Joost Cornelisz. Droochsloot en zijn werken voor het Sint-Barbara- en Laurentiusgasthuis te Utrecht, R. van Luttervelt, (Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek (NKJ), 1947), p. 113-116, i.h.b. p. 122, afb. 15, p. 135
Een rebelse vrede : De Pacificatie van Gent in Utrecht, 1576-1581, Damien Mc Cann, (Oud-Utrecht : tijdschrift voor geschiedenis van stad en provincie Utrecht, 96, 1, februari 2023), p. 25, afb.
Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 232-233
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 1-290], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 840-841, cat. nr. 186, met afb.
Spanje of Oranje : 350 jaar vrede van Münster, eindred. Henk Ates. Klaas Goïnga ([Enschede], 1998), afb. in kleur p. 11
Een standbeeld voor Trijn van Leemput, J.G. Riphaagen ([Utrecht], [1977]), p. 97-98, afb. 3 op p. 99
Stappen door m'n stadsie : (on)bekend Utrecht in dertig heim-weetjes, Iris Dijkstra (Zwolle, 2021), p. 83, met afb.
De Tachtigjarige oorlog : Van opstand naar geregelde oorlog 1568 - 1648, Petra Groen (redactie), Olaf van Nimwegen (et al.) (Amsterdam, 2013)
Tegen de Vrede! Utrecht en de vredesonderhandelingen in Munster, samenst. Renger de Bruin en Dirk Faber. Renger de Bruin. Dirk Faber (Utrecht, 1998), afb. p. 1 en p. 3 (iets groter afgedrukt) (niet genummerd)
Utrecht : tale of the city, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2022), p. 76, afb. in kleur
Utrecht op schilderijen : zes eeuwen topografische voorstellingen van de stad Utrecht, Jos de Meyere (Utrecht, 1988), p. 121, 122, afb. op p. 120, 121, afb. in kleur op 286
Utrechts verleden in vogelvlucht, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2017), p. 76, afb. in kleur
De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994), p. 19, afb. p.20
De Utrechtse Pieterskerk, red. Kaj van Vliet ; auteurs Frans Kipp ... [et al.] ;tek. Daan Claessen (Utrecht, 2023), p. 133, afb. in kleur
Van aalmoes tot AOW : zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Renger de Bruin, Mieke Heurneman, Frank van der Veeke (Utrecht, 1996), p. 44, met afb. in kleur
Van Sint Catharijneveld tot Vredenburg, A. Graafhuis, (De Schakel : tijdschrift van, voor en door het gemeentepersoneel van Utrecht, 44, 1961-12), p. 8-12, afb. op p. 11
Vredenburg gekraakt (Utrecht, 1977), p. 79, afb. 33, p. 121, cat. nr. 93
Het Vredenburg in den loop der tijden, W. Graadt van Roggen, (Jaarboekje van Oud-Utrecht, 1932), p. 70, afb. 3
Vuur-werk : de Utrechtse Provinciale Brandweerbond en de brandbestrijding in de provincie Utrecht, [tekst] Mieke Heurneman (Woerden, 1998), afb. in kleur nr. I, tussen p. 32 en 33 in, de afbeeldingen staan op pagina's zonder nummering

Tentoonstellingen

Collectieopstelling 2023 - zaal 01A, Centraal Museum, Utrecht, 2023
Ommuurde Stad, Centraal Museum, Utrecht, 2020
De wereld van Utrecht. Topstukken uit vijf collecties, Centraal Museum, Utrecht, 2016

Toon alles +Toon minder -