Dit object is nu niet in het museum te zien
Titel
De afdanking van de Waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht in 1618
Vervaardiger
Paulus van Hillegaert I (Amsterdam 1595/1596 - 1640 Amsterdam)
Datering
1620 - 1630
Materiaal / Techniek
Inventarisnummer
2498
Objectnaam
Verwerving
onbekend
Afmetingen
hoogte 106.1 cm
breedte 153.9 cm
hoogte (met lijst) 127.8 cm
breedte (met lijst) 176.2 cm
Opschriften / merken
- signatuur r., op gevelsteen (met verf): P[auw]els van hilli
Geassocieerd onderwerp
Geassocieerde periode
Motief
Opmerkingen
Waardgelders waren huursoldaten die tijdens het Twaalfjarig Bestand door steden, waaronder Utrecht, buiten de Staten-Generaal om, in dienst werden genomen. Ze stonden rechtstreeks onder het gezag van de regenten en niet onder dat van prins Maurits, waarmee diens gezag als kapitein-generaal van het leger van de Republiek werd ondermijnd. Maurits herstelde zijn gezag door op 30 juli 1618 met zijn troepen Utrecht binnen te trekken en op 31 juli de waardgelders op de Neude af te danken. Op het schilderij is het moment weergegeven waarop de waardgelders hun wapens neerleggen. Op de voorgrond prins Maurits en de afgevaardigden van de Staten-Generaal. Pauwels van Hillegaert beeldde de gebeurtenis verschillende malen af. Zie onder meer P. van Hillegaert, Het afdanken der Waardgelders door Prins Maurits op de Neude te Utrecht, 31 juli 1618, 1627. Doek, 101 x 173,5 cm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. a155. Zie De Meyere 1988(e), pp. 132-135. Zie ook inv. nr. 2520. Pentekening in bruin, zwart, waterverf en witte dekverf uit 1879 naar de achtergrond van inv. nr. 2498 door Jozef Hoevenaar (1840-1926), 258 x 573 mm, in Het Utrechts Archief, Topografische Atlas, inv. nr. Neude 1618.
Documentatie
- 1648 : Vrede van Munster : feit en verbeelding, red. Jacques Dane. met bijdr. van Simon Groenveld ... [et al.] (Zwolle, 1998), afb. in kleur p. 116, nr. 98
- De afdanking van waardgelders te Utrecht in 1618, Jos Hilkhuijsen, (Armamentaria 2003-2004, 38, 2003-2004), p.p. 323-325, met afb. nr. 10 in kleur; p. 330, bijlage 2, nr. 3
- Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart XVII, U. Thieme en F. Becker (Leipzig, 1924), p. 93
- Calvinismus : die Reformierten in Deutschland und Europa, hrsg. von Ansgar Reiss und Sabine Witt (Berlin, 2009), pp.142-143, met afb. in kleur
- De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 1087, afb. 161
- Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885), cat. nr. 49
- Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885)
- Catalogus der tentoonstelling van oude schilderkunst te Utrecht, voorw. [en cat.] E.W. Moes, C. Hofstede de Groot ([Utrecht], 1894), p. 165, geen cat. nr.
- Catalogus van het Historisch Museum der stad [1928, cat. nrs. 1-1403], W.C. Schuylenburg (Utrecht, 1928), cat. nr. 4, afb. 1
- Centraal Museum Utrecht : catalogus der schilderijen [1933], inl. W.C. Schuylenburg. [tekst] C.H. de Jonge ([Utrecht], 1933), cat. nr. 296
- Dwars door Utrecht : opgravingen langs de HOV-Busbaan, René de Kam (Utrecht, 2003), p. 72, met afb. in kleur
- Kroniek van Nederland, [idee Bodo Harenberg; tekst Aarts Aarsbergen, René van Beek, Jos Beelen ... et al.] (Amsterdam, 1987), p. 368, met afb.
- Middeleeuwse stenen huizen te Utrecht en hun relatie met die van andere Noordwesteuropese steden, door Coenraad Liebrecht Temminck Groll ('s-Gravenhage, 1963), pl. IX (t.o. p. 64)
- Rekkelijk of precies : remonstranten en contraremonstranten ten tijde van Maurits en Oldenbarnevelt, samenst. T.G. Kootte. met bijdr. van E.H. Cossee, F.G.M. Broeyer, P.P.W.M. Dirkse (Utrecht, 1994), cat. nr. 77; detail afb. 28 op p. 36
- De Ridderlijke Duitse Orde Balije van Utrecht : een adellijk distinctie-instrument in de Republiek der Verenigde Nederlanden gedurende de achttiende eeuw, Renger de Bruin, (Virtus : jaarboek voor adelsgeschiedenis = yearbook of the history of the nobility = Jahrbuch für Adelsgesichte, 16, 2009), p. 40, afb.
- Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 240-241
- Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 1-290], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 946-947, cat. nr. 275, met afb.
- Schitterend glas : Uit Egypte, Griekenland en Rome, Ruurd Halbertsma (Zwolle, 2006)
- Schitterend! : twintig eeuwen glas uit Utrechtse bodem, Ina Isings ... [et al.] (Utrecht, 2009), p. 118, 168-169, met afb. in kleur (detail)
- Tegen de Vrede! Utrecht en de vredesonderhandelingen in Munster, samenst. Renger de Bruin en Dirk Faber. Renger de Bruin. Dirk Faber (Utrecht, 1998), afb. p. 7 (niet genummerd)
- Utrecht : tale of the city, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2022), p. 84, afb. in kleur
- Utrecht op schilderijen : zes eeuwen topografische voorstellingen van de stad Utrecht, Jos de Meyere (Utrecht, 1988), p. 135, afb. op p. 133, 287
- Utrechts verleden in vogelvlucht, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2017), p. 84, afb. in kleur
- De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994), p. 33, afb. p. 34
- Vaderlandse Historie deel X, Wagenaar, p. 232
- Virtus : jaarboek voor adelsgeschiedenis = yearbook of the history of the nobility = Jahrbuch für Adelsgesichte, p. 40, afb.
Tentoonstellingen
- Ommuurde Stad, Centraal Museum, Utrecht, 2020
- Calvinismus: Die Reformierten in Deutschland und Europa, Deutsches Historisches Museum, Berlijn, 2009
- Wij en onze opvolgers zullen een ieder recht doen: het Utrechts provinciebestuur in historisch perspectief, Centraal Museum, Utrecht, 2003
- Tegen de Vrede! Utrecht en de vredesonderhandelingen in Munster, Domkerk Utrecht, Utrecht, 1998
- Rekkelijk of precies; remonstranten en contraremonstranten ten tijde van Maurits en Oldebarnevelt, Rijksmuseum Het Catharijneconvent, Utrecht, 1994
- Utrecht op schilderijen, Centraal Museum, Utrecht, 1988
- Tentoonstelling van Oude Schilderkunst, Museum van Oudheden, Utrecht, Utrecht, 1894
Duurzame url
Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.788D314A-0B28-4072-B333-FA7D9C41DC42
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!