Op deze vroege plattegrond of kaart is de stad Utrecht als een eenvoudig ovaal weergegeven. Het ging de schilder er dan ook vooral om de precieze grenzen van de stadsvrijheid aan te geven: het groene gebied buiten de muren, waar het stadsrecht nog gold. De grenzen van de stadsvrijheid gingen terug naar een schenking uit 723 en zouden bepalend blijven voor de Utrechtse gemeentegrenzen tot 1954.
Dit object is nu niet in het museum te zien
Titel
Plattegrond van de stad Utrecht
Vervaardiger
Evert van Schayck (Utrecht 1500? - 1574 Utrecht)
Datering
1541
Materiaal / Techniek
Inventarisnummer
2477
Objectnaam
Verwerving
onbekend 1541
Afmetingen
hoogte 142.3 cm
breedte 146.1 cm
hoogte (met lijst) 165.9 cm
breedte (met lijst) 175 cm
Opschriften / merken
- niet gesigneerd, niet gedateerd
- opschrift recto r.o.: .Item.al.dat.bin[n]en.die.lymyte[n].int.groen.staet.is.in.die vrijh[eyt]. // En[de].dat.int.witte.veldt.aen.ghetekent.staet.is.buyte[n].die.vryh[eyt]
- opschrift recto: aanduidingen van rivieren, bruggen, dijken, wegen, poorten en landerijen
Geassocieerd onderwerp
Geassocieerde periode
Motief
Opmerkingen
Contemporaine lijst. Uit de kameraarsrekeningen blijkt dat de Utrechtse vroedschap op 21 maart 1540 de opdracht gaf tot het schilderen van de plattegrond van de stad, waarop de vrijheden moesten worden aangetekend. Op 15 september 1541 werd de schilder betaald voor zijn werk. De grenzen van de stad waren in 1539 bevestigd door de landvoogdes Maria van Hongarije. Uit de kameraarsrekeningen van 1539-1540 blijkt dat er over de grenzen van de vrijheid van de stad meningsverschillen bestonden. De resultaten van het onderzoek dat om deze reden werd gehouden, werden vastgelegd op de plattegrond. Zie Acket 1931, pp. 44-45. Ingekleurde litho naar inv. nr. 2477 met twee-regelig onderschrift in N. van der Monde, Geschied- en oudheidkundige beschrijving van de pleinen, straten, stegen, waterleidingen, wedden, putten en pompen der stad Utrecht, 3 delen, Utrecht 1844-1846, dl. 1 (1844), na p. 18. Zie Utrecht 1878(c), cat. nr. 1375, p. 130. Anonieme tekening, 783 x 730 mm naar inv. nr. 2477 uit 1750-1800 in Het Utrechts Archief, inv. nr. ab24. Litho in kleur uit 1840 door P.W. v.d. Weijer naar een tekening van N. v.d. Monde naar inv. nr. 2477, 350 x 393 mm, in Het Utrechts Archief, inv. nr Ab23.
Documentatie
- De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 252
- Catalogus van het Historisch Museum der stad [cat. nrs. 1-1403], W.C. Schuylenburg (Utrecht, 1928), cat. nr. 280
- Catalogus van het Museum van Oudheden [1878], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1878), cat. nr. 2111
- Catalogus van het Museum van Oudheden [1904], door S. Muller Fz.. S. Muller Fz. (Utrecht, 1904), cat. nr. 3365
- Het Centraal Museum te Utrecht: het oudste stedelijk museum van Nederland, J.A.L. de Meyere, (Maandblad van Oud-Utrecht, 61, 9, september 1988), p. 98, afb. 5 op p. 100
- Dwars door Utrecht : opgravingen langs de HOV-Busbaan, René de Kam (Utrecht, 2003), p. 148, met afb. in kleur (detail)
- Grote Historische topografische Atlas ca.1897/1914 Utrecht, schaal 1 : 25.000, Samenst. en red. Wim Breedveld, Anoek van der Leest en Huib Stam (Tilburg, 2008)
- Historische atlas van de stad Utrecht : twintig eeuwen ontwikkeling in kaart gebracht, Hans Rennes (Amsterdam, 2005), p. 23, afb. in kleur
- De ideale stad : ideaalplannen voor de stad Utrecht 1664-1988, onder red. van Ko Jacobs en Ludger Smit ; met bijdr. van Rob Dettingmeijer ... [et al.] ; [voorw. Adeline M. Janssens] (Utrecht, 1988), p. 138, plaat I
- Het leven in de late Middeleeuwen, [voorw. Adeline M. Janssens] (Utrecht, 1974), cat. nr. 220
- De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen tijd (strekkende tevens tot vervolg op het werk van J. Immerzeel, jr.) : vijfde deel P-S, door Christiaan Kramm (Amsterdam, 1857 - 1864)
- Een merkwaardige kaart van Utrecht en omgeving, M.N. Acket, (Jaarboekje van Oud-Utrecht, 1931), p. 44-77
- Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 262-263
- Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 291-590], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 1345-1346, cat. nr. 580, met afb.
- Schilders en Beeldhouwers in Oud-Utrecht, P. Swillens, (Jaarboekje van Oud-Utrecht, 1925), p. 50-71, i.h.b. p. 68
- Utrecht op schilderijen : zes eeuwen topografische voorstellingen van de stad Utrecht, Jos de Meyere (Utrecht, 1988), p. 35-37, met afb. op p. 36, 281
- Utrechts verleden in vogelvlucht, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2017), p. 57, afb. in kleur
- Utrechtsche schilders uit de tweede helft van de XVIe eeuw, door C.H. de Jonge, (Oud Holland : nieuwe bijdragen voor de geschiedenis der Nederlandsche kunst, letterkunde, nijverheid, enz., 50, 1933), p. 159-172, i.h.b. pp. 162 en 164
- Utrechtse criminele zaken in de 16e eeuw, A.Graafhuis, (Spiegel Historiael, 1976-05), p. 278 met afb.
- De Utrechtse kunstenaarsfamilie Van Schayck, G.J. Hoogewerff, (Oudheidkundig Jaarboek : derde serie van het Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, 3, 1923), p. 28-34, i.h.b. p. 29
- Utrechtse schilderkunst in de tweede helft van de zestiende eeuw, J.A.L. de Meyere, (Jaarboek Oud-Utrecht, 1978), p. 107-108, afb. 1
- Utrechtse stadsgezichten [mei 1971] (Utrecht, 1971), p. 2
- Verzameling van oud beeldwerk en andere oudheden, schilderijen en tekeningen, meestal tot de stad Utrecht betrekking hebbende, behoorende tot het Archief derzelve stad [1838] (Utrecht, 1838), afd. II, nr. 23/afd. II, nr. 23
Tentoonstellingen
Duurzame url
Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.1B92512B-3523-411A-9CE2-BBD8B8ECAF4B
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!