Orpheus en de dieren

De Utrechtse schilder Roelant Saverij schilderde dit weelderige en paradijselijke landschap waar allerlei dieren zich verzamelen rondom de muzikant Orpheus. De mythe van Orpheus werd beschreven door de Romeinse dichter Ovidius in zijn boek Metamorfosen. Wanneer Orpheus zong en op zijn lier speelde bracht hij iedereen, alle dieren in de natuur, de bomen en zelfs de stenen in beweging. Ovidius vertelt hoe de bomen uit het bos dichterbij komen om Orpheus te horen en hem met hun schaduw te beschermen tegen de zon. Saverij toont een idyllisch landschap waar de dieren, die elkaar normaliter naar het leven staan, hier onder invloed van Orpheus’ muziek, harmonieus samenleven. In dit schilderij musiceert Orpheus in de achtergrond, terwijl op de voorgrond diverse dieren luisteren – van paarden en konijnen tot een exotische leeuw, papagaai en twee kamelen. Dit verhaal gaf Roelant Saverij de gelegenheid om zijn kunsten als landschap- en dierschilder optimaal te etaleren. Hij haalde inspiratie uit zijn tijd als hofschilder aan het Praagse hof van Rudolf II en Matthias. Daar had Saverij de kans om de keizerlijke dierenverzameling te bestuderen.

Toon alles + Toon minder -

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

Vervaardiger

en werkplaats Roelant Saverij (Kortrijk 1578 - voor voor Utrecht)

Datering

ca. 1630

Materiaal / Techniek

olieverf op paneel

Inventarisnummer

2309

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop 1918

Afmetingen

hoogte 92 cm
breedte 185 cm
hoogte (met lijst) 110.4 cm
breedte (met lijst) 203 cm

Opschriften / merken

signatuur recto l.o. (op steen): . ROELANDT // SAVERY . FE

Geassocieerd onderwerp

St. Jobsgasthuis (Utrecht) (herkomst)
sociale zorg (gasthuizen) (Utrecht) (sociaal-economisch)

Geassocieerde periode

Habsburgse tijd en Republiek 1528-1795

Motief

historie, mythologie, Orpheus en de dieren, landschap

Opmerkingen

Dat het schilderij afkomstig zou zijn uit het St. Jobsgasthuis te Utrecht is gebaseerd op een mededeling van Christiaan Kramm. Zie Utrecht 1885, cat.nr. 73, p. 87.

Documentatie

125 jaar Centraal Museum Utrecht, [inl. en tekst Maria Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1964), p. 15/"Sinds 5-2-1873 in het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen te bewonderen."
De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952), cat. nr. 249, afb. 68
Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885), cat. nr. 73

Toon alles +Toon minder -

Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde, A.D. de Vries en A. Bredius ; m.m.v. S. Muller (Utrecht, 1885)
Catalogus van het Historisch Museum der stad, supplement, cat. nr. 3242 1x
Catalogus van schilderijen der Utrechtsche School (Utrecht, 1941), cat. nr. 162
Centraal Museum Utrecht : catalogus der schilderijen [1933], inl. W.C. Schuylenburg. [tekst] C.H. de Jonge ([Utrecht], 1933), cat. nr. 162, afb. 13
Geschiedenis Magazine ([S.l.], 2006), p. 56-56
De Hollandsche Schilderkunst in de Zeventiende Eeuw, deel 1, Frans Hals en zijn tijd, W. Martin (Amsterdam, 1935), p. 446, noot 381
Holländischer Maler des 17. Jahrhunderts nahe den grossen Meistern. Landschaften und Stilleben, L.J. Bol (Braunschweig, 1969), p. 124, afb. 108, pp. 126-127
In elkaars schijnwerper, Joke de Wolf, (Museumtijdschrift [Vitrine], 7, okt-nov 2022), p. 34, afb.
Het landschap : vijf eeuwen meesters van de landschapsschilderkunst uit de collectie van het Centraal Museum, Sarah van Benthem-Triest ... [et al.] (Utrecht, 1992), cat. nr. 7, p. 20, met afb.
Der landschap van Bosch tot Rubens, G.J. Hoogewerff (Amsterdam, 1954), p. 111
Masters of Utrecht : 17-19th Century Paintings from the Collection of Centraal Museum Utrecht, projectteam Sjarel Ex ... [et al.] ; authors Marja Bosma, Jos de Meyere (Nagasaki, 1994), p. 42, afb. 35 op p. 31
The Musées de Hollande, J. Foucart (Parijs, 1965), afb. onder sectie 10
Nederlandsche Schilderkunst in Beeld, J. Engelman (z.j.), p. 137 (afb.)
Ommegang door onze musea III, Just. Havelaar, (Oude Kunst : een maandschrift voor verzamelaars en kunstzinnigen, 1, 1915-1916), p. 239-241, afb. op p. 238, detail-afb. op p. 239
Roelant Savery : Die Gemälde, K.J. Müllenmeister (Freren, 1988), p. 129-130, 142 (afb. 42), 301-302 nr. 219, 359, 384
Roelant Savery : sein Leben und seine Werke : Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde bei der hohen phliosophisen Fakultät der vereinigten Friedrichs-Universitat, Halle-Wittenberg, eingereicht von Kurt Erasmus (Halle a. S., 1908), nr. 136
Roelant Savery in seiner Zeit (1576-1639), [Katalogred.: Herbert Gerten, Ekkehard Mai, Martina Schlagenhauter] (Keulen, 1985), cat. nr. 64, afb. op p. 159
Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967), p. 27-28 (afb. VI), pp. 158-159 (afb. 38), pp. 262-263
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 291-590], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999), pp. 1340-1341, cat. nr. 577, met afb.
De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994), afb. in kleur p. 124
Vijfendertig Utrechtse kunstenaars en hun werk voor het Sint Jobs Gasthuis 1622-1642, Marten Jan Bok (Utrecht, 1984), p. 91-92