De koppelaarster

De oude koppelaarster regelt de betaalde liefde door mannen in contact te brengen met lichtekooien. Met haar kleurige kleding, haar decolleté en de veren in het haar onderscheidt het meisje zich van de gewone burger. De veren duiden op haar lichtzinnige karakter, terwijl de luit die zij bij de hals houdt in de 17de eeuw een seksuele betekenis had.
De schaduwen van de hand van de jongen en die van het meisje vloeien op het instrument samen. Taferelen die zich afspelen bij het licht van een enkele kaars waren de specialiteit van ‘Gherardo della Notte’, zoals hij bewonderend in Rome werd genoemd.

Toon alles + Toon minder -

Dit object is nu niet in het museum te zien

Titel

De koppelaarster

Vervaardiger

Gerard van Honthorst (Utrecht 1592 - 1656 Utrecht)

Datering

1625

Materiaal / Techniek

olieverf op paneel

Inventarisnummer

10786

Objectnaam

schilderij

Verwerving

aankoop met steun van de Vereniging Rembrandt 1951

Afmetingen

hoogte 71 cm
breedte 104 cm
hoogte (met lijst) cm
breedte (met lijst) cm
diepte cm

Opschriften / merken

signatuur en datering r.b. (met verf): GvHonthorst, fesit . i625. (GvH ineen)

Motief

genre, erotiek, koppelaarster, prostitutie

Opmerkingen

Het paneel is van walnotenhout. Zie het rapport d.d. 05-05-1998 van P. Klein in de documentatie van het Centraal Museum.

Documentatie

125 jaar openbaar kunstbezit : met steun van de Vereniging Rembrandt, Peter Hecht (Zwolle, 2008) (pp. 112-113, met afb. in kleur)
36a Mostra maestri Fiamminghi ed Olandesi del XVI-XVII secolo : collezionismo maggiore, cat. a cura di Luigi Caretto (Torino, 1995) (onder cat. nr. 13)
aanwinst voor het Centraal Museum: De Koppelaarster door Gerard Honthorst, 1625, M.E. Houtzager

Toon alles +Toon minder -

Art Treasures in the Benelux Countries. Volume I: the Netherlands, F.A. van Braam ([Deventer], [1958]) (p. 222, nr. 2532)
Ausstellung "Caravaggio und die Niederlande", H. Gerson (p. 289)
Barockmalerei in den germanischen Ländern (Handbuch der Kunstwissenschaft), W. Drost (Wildpark en Potsdam, 1926) (p. 125)
Baroque and rococo : art and architecture, Robert Neuman (Boston, 2013) (p. 189, p. 188 afb. in kleur.)
Beeldenstorm : 5 : close-ups van beeldende kunst, Henk van Os. onder red. van Thijs Tromp en Ineke Mesdag (Amsterdam, 2001) (pp. 105-106, met afb. 4 in kleur)
Bij 'De koppelaarster' van Gerard van Honthorst, J.-P. Franssens (pp. 106-107, met afb.; p. 32 afb. in kleur)
Caravage et le Caravagisme européen, G. Isarlo (Aix-en-Provence, 1941) (p. 154)
Caravage et le Caravagisme européen, dl. 2, catalogues, G. Isarlo (Aix-en-Provence, 1941) (p. 154)
Caravaggio and the Netherlands, Benedict Niolson (p. 251, noot 14)
Caravaggio en de Nederlanden, [samenst. cat. M. Elisabeth Houtzager en E.R. Meijer]. [tekst J.G. van Gelder, D. Roggen] (Utrecht, 1952) (cat. nr. 49, afb. 35)
Caravaggio in Holland : Musik und Genre bei Caravaggio und den Utrechter Caravaggisten, hrsg. von Jochen Sander, Bastian Eclery und Gabriel Dette (Frankfurt am Main, 2009) (p. 65, p. 66 afb. in kleur)
Caravaggio und die Niederländer, Arthur von Schneider (Marburg an der Lahn, 1933) (p. 135 en 79)
Catalogue des tableaux, antiquités, objets d'art [...], 1951-07-3/10 (Amsterdam, 1951-07-03/10) (p. 31, cat.nr. 584, met afb.)
De Catalogus der schilderijen [1952] (Utrecht, 1952) (cat. nr. 152, afb. 31)
Het Centraal Museum te Utrecht: het oudste stedelijk museum van Nederland, J.A.L. de Meyere (p. 103, afb. 8 op p. 102)
Het Centraal Museum te Utrecht: het oudste stedelijk museum van Nederland, J.A.L. de Meyere (p. 43, afb.)
Dirck van Baburen : Schilder van wereldfaam, Leen Dekker (2017) (p. 51, met afb. in kleur)
Dit is het Centraal Museum!, teksten Ninke Bloemberg ... [et al.] ; eindred. Liesbeth M. Helmus, Hans Schopping (Utrecht, 2012) (nr. 12, met afb. in kleur)
Dutch Art in Detail : Kunstwerken uit zeven eeuwen, Vormgeving Joost Grootens, tekst Liesbeth Helmus, Alied Ottevanger, Marja Bosma ... [et al.] (Eindhoven, 2014) (p. 112-117, met afb. in kleur)
Een Dutch Painting in the Seventeenth Century, M.M. Kahr (New York, 1978) (p. 41, afb.)
Filosofie van het kijken : kunst in ander perspectief : Eliasson, Moritz (...), Mieke Boon en Peter Henk Steenhuis (Rotterdam, 2009) (p. 208, met afb. in kleur)
Gerard und Willem van Honthorst, Dissertation vorgelegt von Hermann Braun. H. Braun (Göttingen, 1966) (pp. 197, 198, cat. nr. 60)
Gerard van Honthorst, De Koppelaarster, E.R. Meijer (pp. 14-15)
Gerrit van Honthorst : 1592-1656, J. Richard Judson, Rudolf E.O. Ekkart (Doornspijk, 1999) (p. 18; pp. 227-228, cat. nr. 292, afb. XXIV in kleur en afb. 174)
Gerrit van Honthorst : a discussion of his position in Dutch art [1956], J.R. Judson (Den Haag, 1956) (cat. nr. 199)
Gerrit van Honthorst : twenty-eight reproductions, with text and catalogue by G.J. Hoogewerff (The Hague, 1924) (pp. 9, 12, afb. 13)
Geschiedenis van de provincie Utrecht [van 1528 tot 1780- zie tot 1528 voor titelbeschrijving], coörd. red. C. Dekker, Ph. Maarschalkerweerd, J.M. van Winter ... [et al.] (Utrecht, 1997) (afb. in kleur p. 372)
Gherardo delle Notti : Quadri bizzarrissimi e cene allegre, Gianni Papi, Claudio Pescio, Gert Jan van der Sman ... [et al.] (Firenze, 2015)
Hollandse Meesters uit Amerika, Ben Broos (Zwolle, 1990) (p. 293, nr. 2, met afb.)
Holländische Malerei, J. Leymarie (Genève, Parijs en New York, 1956) (p. 71 e.v.)
Honderd jaar Vereniging Rembrandt, [cat. Wilma Godschalk] (Utrecht, 1983) (cat. nr. 31, met afb.)
Honthorst acquisition: A first for America, J.R. Judson (p. 4, 8, afb. op p. 9)
Jan Lievens und die Utrechter Caravaggisten, Rüdiger Klessmann (p. 188)
Jan van Bijlert (1597/98-1671) : schilder in Utrecht, door Paul Huys Janssen ([Utrecht], 1994) (p. 86, noot 51)
Jan van Bijlert (1597/98-1671) : schilder uit Utrecht, doctoraalscriptie van Paul Janssen ([Utrecht], 1984)
Die jonge meisje in de Zestiende en Zeventiende Eeuw, H.F.M. Peeters (pp. 658-665)
Kerze : Motivgeschichte und Ikonologie, Katrin Seidel (Hildesheim, 1996) (p. 245, afb. 139)
Keuze uit tien jaar aanwinsten 1951-1961, [inleid. Maria Elisabeth Houtzager] (Utrecht, 1961) (cat. nr. 47, afb. 11)
De kunst van het kijken : iconografie van de Europese schilderkunst 14de-18de eeuw, Patrick de Rynck (Gent, 2004) (pp. 258-259, met afb. in kleur)
Kunstwerk van de maand mei 1966 (Utrecht, 1966)
Kwesties van betekenis : thema en motief in de Nederlandse schilderkunst van de zeventiende eeuw, E. de Jongh (Leiden, 1995) (p. 16, afb. 5)
masters of candlelight : an anthology of great masters including Georges de La Tour, Godfried Schalcken, Joseph Wright of Derby, Christopher Wright (Landshut, 1995) (pp. 20, 22, 122, afb. 9 op p. 22 (kleur))
Masters of Utrecht : 17-19th Century Paintings from the Collection of Centraal Museum Utrecht, projectteam Sjarel Ex ... [et al.] ; authors Marja Bosma, Jos de Meyere (Nagasaki, 1994) (p. 39, afb. 15 op p. 25)
The Musées de Hollande, J. Foucart (Parijs, 1965) (afb. onder sectie 11, en detail)
Muziek aan de muur : muzikale voorstellingen in de Nederlanden 1500-1700, Eddy de Jongh (2008) (p. 70, afb. 61 in kleur)
The Netherlandish Painters of the Seventeenth Century : volume two : Heem - Rombouts, Walther Bernt (London, 1970) (nr. 542)
Die niederländischen Maler des 17. Jahrhunderts : Zweiter Band : Cornelis de Heem bis Theodor Rombouts, Walther Bernt ; Einl. von Hans Sauermann (München, [1948]) (nr. 396)
Nieuw licht op de Gouden Eeuw : Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten, concept en cat. Albert Blankert en Leonard J. Slatkes ; met bijdr. van Marten Jan Bok ... [et al.] (Utrecht, 1986) (cat. nr. 66, met afb.)
Nieuwe energie in het Centraal Museum : Het Centraal Museum heeft echt zin in 2018. Met een nieuwe directeur aan het roer gaat 'het beste kunstmuseum van Nederland' op zoek naar avontuur., Dirk van der Lit (p. 86/87, met afb. in kleur)
Nobel gezelschap of bordeel? : musicerend gezelschap van Jan van Bronchorst, Karel Moens (pp. 21-22 met afb. in kleur.)
Passie voor schilderijen : de verzameling Steengracht van Duivenvoorde, Annette de Vries ; met bijdr. van Quentin Buvelot (Voorschoten, 2012) (pp. 10-11 afb. in kleur, p. 47 met afb. in kleur, p. 92, p. 93 afb. in kleur.)
La peinture Hollandaise, J. Leymarie (Genève, 1956) (afb. p. 73)
Rembrandt and the Old Testament, Wolfgang Stechow (p. 38, afb. 27 op p. 37)
Rembrandt in the collections of the National Gallery of Victoria, John Gregory, Irena Zdanowicz (Melbourne, 1988) (p. 27, fig. 9)
Rembrandt och hans tid (Rembrandt and his age), Görel Cavelli-Björkman (red. cat.) (Stockholm, 1992) (p. 116, afb. 7 a)
Review of Judson, Gerrit van Honthorst, B. Nicolson (p. 81)
Ruimte en perspectief, [tekst Hoos Blotkamp] (Utrecht, 1980) (p. 23 afb.)
Röntgenonderzoek van de oude schilderijen in het Centraal Museum te Utrecht, M.E. Houtzager ... [et. al.] (Utrecht, 1967) (p. 134, afb. 26, p. 135, pp. 242-243)
Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 291-590], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999) (pp. 975-977, cat. nr. 293, met afb.; p. 169-172, afb. in kleur op p. 171)
Seliges Lächeln und höllisches Gelächter : das Lachen in Kunst und Kultur des Mittelalters, Winfried Wilhelmy (Hrsg.) (Mainz, 2012) (p. 104 afb. in kleur, p. 105.)
El siglo de Durero : problemas historiográficas, éd. a cargo de Mar Borobia (Madrid, [2008]) (pp. 148-149, met afb.)
Die Utrecht; l'étincelle qui a enflammé le génie hollandais, J.F. Revel (p. 72-81, vnl. p. 73, afb. 2)
Utrechter Malerschule : Caravaggisti des Nordens, Red. Ekkehard Mai. [Kat. J.A.L. de Meyere] (Köln, 1984) (p. 11, afb. 7)
Utrechts verleden in vogelvlucht, Renger de Bruin, René de Kam, Kaj van Vliet (Utrecht, 2017) (p. 91, afb. in kleur)
De Utrechtse Parade 1495-1995 : van Van Scorel tot Rietveld en Koch, red. Renger de Bruin, Jos de Meyere, Suzanne de Sitter. teksten Hanneke Adriaans, Marja Bosma, Renger de Bruin, Roman Koot, Jos de Meyere, Ida van Zijl (Utrecht, 1994) (p. 133, afb. in kleur p. 136)
van ons allemaal sinds 1951 : De Koppelaarster. Gerard van Honthorst, anon. (p. 29, met afb. in kleur)
Verborgen verhalen : betekenissen van Vlaamse & Nederlandse schilderijen 15e-18e eeuw, Annemarie Vels Heijn ... [et al.] ; met bijdr. van Akkerym Doenendans ... [et al.] (Amsterdam, 2003) (pp. 194-195, met afb. in kleur)
Verhalen uit kamer, keuken en kroeg : het Hollandse genre van de zeventiende eeuw als vertellende schilderkunst, Lyckle de Vries ([Amsterdam], 2005) (pp. 75, 105, 179; p. 204, met afb. nr. 27 in kleur)
Vermeer : The complete works, Karl Schütz (Keulen, 2015) (p. 38, met afb. in kleur)
Vizio dipinto : la lussuria nei secoli, Francesca Baldassari, Marina Mojana (Milano, 2004) (p. 80; p. 86, afb. in kleur)
Vreemde vogels : de lokroep van Rome, D. Rijser (pp. 92-98, met afb.; p. 32 afb. in kleur)
Il Wenn Meisterwerke Zähne zeigen : über das Lachen in der Kunst, Heike Ostarhild (Tübingen, 2002) (p. 70-71 met afb. in kleur)

Tentoonstellingen

Revisor, Centraal Museum, Utrecht, 2003
Nieuw Licht op de Gouden Eeuw; Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten, Centraal Museum, Utrecht, 1986
100 jaar Vereniging Rembrandt, Centraal Museum, Utrecht, 1983

Toon alles +Toon minder -

Kunstwerk van de maand mei 1966, Centraal Museum, Utrecht, 1966
Jubileumtentoonstelling Vereeniging Rembrandt, Centraal Museum, Utrecht, 1958
Caravaggio en de Nederlanden, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen, Antwerpen, 1952

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!