Italiaans havengezicht

Italiaans havengezicht

De meeste schilders uit de zeventiende eeuw specialiseerden zich in een onderwerp, maar Jan Baptist Weenix beoefende verschillende genres naast elkaar. Hij schilderde (groeps)portretten, stillevens, dierstukken en interieurs, maar ook italianiserende landschappen en havengezichten. Met die geïtalianiseerde schilderijen oogstte hij de meeste lof. Door kenners wordt hij zowel inventief als veelzijdig genoemd en bovendien de meest begaafde colorist van alle italianisanten.<BR><BR> <P>Weenix keerde in 1647 terug uit Italië. Vanaf dat jaar signeerde hij zijn werk met 'Gio(vanni) Batt(ist)a Weenix' en zo ondertekende hij ook dit schilderij. Het staat aan het begin van een periode waarin hij streefde naar een meer monumentale compositie met figuren op grote schaal. Dit type havengezicht, opgebouwd uit een voorgrond met figuren met daarachter het water met schepen en&nbsp; monumentale gebouwen, heeft Weenix veelvuldig geschilderd. Hij was er echter niet de bedenker van. Dit soort composities is eerder al te vinden in het werk van de Antwerpse schilder Paulus Bril (1554-1626). </P><BR> <P>Het monumentale effect in dit schilderij wordt veroorzaakt door het blokvormige gebouw met de grote colonnade erachter, de grote toegangstrap tot de haven en de obelisk ernaast. De prachtige lucht vervolmaakt de grootsheid van het havengezicht. Het schilderij is rijk gestoffeerd zonder dat de harmonie van het beeld verstoord raakt. Op de brede strook land langs de haven wordt vracht geladen en gelost. Volgepakte ezels, ruiters en voetgangers banen zich een weg door de drukte. Verder verwijderd van het water doden wachtende militairen de tijd met kaarten. In de haven zelf liggen talrijke grote en kleine zeilschepen. </P><BR> <P>De standbeelden in het schilderij heeft Weenix waarschijnlijk geschilderd naar eigenhandige schetsen die hij in Rome maakte, of naar prenten van anderen, die op grote schaal in omloop waren. </P><BR> <P>Aan de bovenzijde van de trap die toegang geeft tot de haven, staan de twee Dioskuren. In Rome bevinden die zich aan het eind van de Cordonata, de lange trap die tot aan het Piazza del Campidoglio leidt. De Dioskuren (letterlijk 'Zonen van Zeus') zijn de tweelingbroers Castor en Pollux. Ze stonden bekend als twee jonge krijgshaftige ruiters, die bescherming boden aan zeelieden. Als zodanig past hun beeltenis uitstekend aan het hoofd van een toegangstrap naar de haven. </P>

1/2

De meeste schilders uit de zeventiende eeuw specialiseerden zich in een onderwerp, maar Jan Baptist Weenix beoefende verschillende genres naast elkaar. Hij schilderde (groeps)portretten, stillevens, dierstukken en interieurs, maar ook italianiserende landschappen en havengezichten. Met die geïtalianiseerde schilderijen oogstte hij de meeste lof. Door kenners wordt hij zowel inventief als veelzijdig genoemd en bovendien de meest begaafde colorist van alle italianisanten.

Weenix keerde in 1647 terug uit Italië. Vanaf dat jaar signeerde hij zijn werk met 'Gio(vanni) Batt(ist)a Weenix' en zo ondertekende hij ook dit schilderij. Het staat aan het begin van een periode waarin hij streefde naar een meer monumentale compositie met figuren op grote schaal. Dit type havengezicht, opgebouwd uit een voorgrond met figuren met daarachter het water met schepen en  monumentale gebouwen, heeft Weenix veelvuldig geschilderd. Hij was er echter niet de bedenker van. Dit soort composities is eerder al te vinden in het werk van de Antwerpse schilder Paulus Bril (1554-1626).


Het monumentale effect in dit schilderij wordt veroorzaakt door het blokvormige gebouw met de grote colonnade erachter, de grote toegangstrap tot de haven en de obelisk ernaast. De prachtige lucht vervolmaakt de grootsheid van het havengezicht. Het schilderij is rijk gestoffeerd zonder dat de harmonie van het beeld verstoord raakt. Op de brede strook land langs de haven wordt vracht geladen en gelost. Volgepakte ezels, ruiters en voetgangers banen zich een weg door de drukte. Verder verwijderd van het water doden wachtende militairen de tijd met kaarten. In de haven zelf liggen talrijke grote en kleine zeilschepen.


De standbeelden in het schilderij heeft Weenix waarschijnlijk geschilderd naar eigenhandige schetsen die hij in Rome maakte, of naar prenten van anderen, die op grote schaal in omloop waren.


Aan de bovenzijde van de trap die toegang geeft tot de haven, staan de twee Dioskuren. In Rome bevinden die zich aan het eind van de Cordonata, de lange trap die tot aan het Piazza del Campidoglio leidt. De Dioskuren (letterlijk 'Zonen van Zeus') zijn de tweelingbroers Castor en Pollux. Ze stonden bekend als twee jonge krijgshaftige ruiters, die bescherming boden aan zeelieden. Als zodanig past hun beeltenis uitstekend aan het hoofd van een toegangstrap naar de haven.

Nu in het museum in Collectie Centraal

Titel

Italiaans havengezicht

Vervaardiger

Jan Baptist Weenix (Amsterdam 1621 - 1659 Huis ter Mey (Vleuten))

Datering

1649

Materiaal / Techniek

olieverf op doek

Inventarisnummer

10248

Objectnaam

schilderij

Verwerving

bruikleen Rijksdienst Cultureel Erfgoed 1948 (Dit kunstwerk behoort tot de Nederlands Kunstbezit-collectie (NK-collectie). Deze collectie bestaat uit kunstobjecten die na de Tweede Wereldoorlog door de geallieerden zijn teruggehaald uit Duitsland en nadien onder beheer zijn gekomen van de Nederlandse Staat. De collectie bevat objecten die mogelijk tussen 1933 en 1945 zijn geroofd, geconfisqueerd of onder dwang verkocht. Meer informatie is te vinden op wo2.collectienederland.nl. Indien u informatie heeft over dit kunstwerk kunt u contact opnemen met restitutie@cultureelerfgoed.nl. Dit helpt mogelijk in onze zoektocht naar de rechtmatige eigenaar.)

Afmetingen

hoogte 106.2 cm

breedte 158.1 cm

hoogte (met lijst) 115.4 cm

breedte (met lijst) 168.1 cm

diepte (met lijst) 3 cm

Opschriften / merken

  • signatuur en datering recto (rechts van de zuil) : Gio[vanni] Bat[is]ta // Weenix // a 1649

Motief

havengezicht

Opmerkingen

Gravure door J.N. Muxel (1790-1870) in München 1851, cat. nr. 162, p. 31, en gravure (detail) in Blanc 1860, dl. 1, afb. op p. 1 van hoofdstuk `Jean-Baptiste Weenix'.

Documentatie

  • A Golden Harvest : Paintings by Adam Pynacker, Laurie B. Harwood. Laurie B. Harwood, (Williamstown, Mass., 1994), pp. 21-22, afb. 16 op p. 23

  • Bilderzählungen in der Vogelmalerei des Niederländischen Barocks, Lisanne Wepler, (Petersberg, 2014)

  • De Catalogus der schilderijen [1952], (Utrecht, 1952), cat. nr. 338, afb. 74

Tentoonstellingen

  • Collectie Centraal, Centraal Museum, Utrecht, 2023

  • Aan de horizon, Centraal Museum, Utrecht, 2023

  • De Bentvueghels, Centraal Museum, Utrecht, 2023

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL:

https://hdl.handle.net/21.12130/collect.62455942-AD5A-4AF6-8340-B2FDABCB2B88

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!