Title
Linkerluik van het drieluik van de schuitenvoerders in de Jacobikerk te Utrecht, met stichtersfiguren en heiligen
Artist
Dating
ca. 1550
Material and technique
Object number
2476 A
Object type
Acquisition
schenking 2019 (Schenking van de Protestantse Gemeente Utrecht. (Was sinds november 1877 bruikleen van de Kerkvoogden der Nederlandse Hervormde Gemeente, v.h. Potmeesters der St. Jacobskerk.)
Dimensions
hoogte (dagmaat) 131.5 cm
breedte (dagmaat) 94.5 cm
hoogte (met lijst) 146.2 cm
breedte (met lijst) 109.5 cm
Inscriptions and markings
- opschrift lijst, boven: ALS WY ZEYLEN, OF LOVEREN, IS GOD MET ONS, WIE MAG ONS DEEREN
- opschrift lijst, onder: HET SCHIPPERS GILT SOO HUN BRIEVEN SEGGEN HEBBE HIER HUN GRAFKELDER L[E]GGE
- opschrift achterzijde: COLOSSENSEN 3 DE [..] EERSTE, .V. // INDIEN GHY DAN MET CHRISTO OPGEWECKT // ZYT, SO SOECKT DE DINGEN DIE BOVEN ZYN // DAAR CHRISTUS IS SITTENDE AAN DE RECHTER // HANT GODTS. BEDENKT DE DINGEN DIE BOVEN // ZIJN NIET DIE OP DE AARDE ZYN. WANT GY // ZYT GESTORVEN ENDE UW LEVEN IS MET, // CHRISTO VERBORGEN IN GODE. WANNEER // NU CHRISTUS SAL GEOPENBAART ZYN DIE // ONS LEVEN IS DAN SULT OOCK GHY MET HEM // GEOPENBAART WORDEN IN HEERLYCKHEYT. // DOODET DAN UWE LEDEN DIE OP DE AARDE // ZYN NAMELYCK HOERERYE ONREYNIGHEYT // SCHANDELYCKE BEWEGINGE QUADE // BEGEERLYCKHEYT ENDE DE GIERIGHEYT WELCKE // IS AFGODENDIENST. OM WELCKE DE TOORNE // GODTS KOMT OVER DE KINDEREN DER // ONGEHOORSAAMHEYT. IN DEWELCKE OOCK // GHY EERTYTS HEBT GEWANDELT DOE GHY IN // DESELVEN LEEVET. MAAR NU LEGHT OOCK GHY DIT // ALLES AF NAMELYCK GRAMSCHAP TOORNIGHEYT // QUAATHEYT LASTERINGEN VUYL SPREKEN UYT UWEN // MONT. EN LIEGHT NIET TEGEN MALKANDEREN // DEWYLE GHY UYTGEDAAN HEBT DEN OUDEN MENSCHE MET // ZYNE WERCKEN. ENDE AANGEDAAN HEBT DEN NIEUWEN // MENSCHE DIE VERNIEUWT WORT TOT KENNISSE NA HET // EVENBEELT DES GENEN DIE HEM GESCHAPEN HEEFT. WAAR // IN NIET EN IS GRIECK ENDE IODE BESNEYDENISSE ENDE VOOR // HUYT BERBARE ENDE SCYTHA DIENSTKNECHT ENDE VRYE // MAAR CHRISTUS IS ALLES ENDE IN ALLEN. ANNO 1580
What
When
Remarks
Originele lijsten. De luiken inv. nrs 2476 A en 2476 B hebben onderdeel uitgemaakt van een drieluik, waarvan het middenpaneel onbekend is. Op het linkerluik staan de heilige Clemens en Maria met kind, op het rechterluik de heilige Sebastiaan en de heilige Anna. Het drieluik heeft oorspronkelijk als altaarstuk gediend op het altaar van de schuitenvoerders in de Jacobikerk (waarschijnlijk tegen de vierde noordelijke pijler gerekend vanaf de viering), gesticht op 31-12-1533. Zie voor de stichting en de plaats van het altaar Van Riemsdijk 1882, p. 38, bijlage xxxvi, pp. 307-308, bijlage xli, p. 311, en Utrecht 1878(a), p. 31. Voor de oorspronkelijke plaats in de Jacobikerk zie Van Riemsdijk 1882, p. 38. Na de reformatie werd de keerzijde van het linkerluik overschilderd met teksten. Op de lijst werden teksten aangebracht en insignes van het schippersgilde. Er werd een timpaan toegevoegd, en cartouches aan de onder- en zijkanten. Opschriften (op cartouche aan de onderkant van het gildebord van het schippersgilde) `i petri i soo hebt malkander vyerighlyek lief uyt een reyn hert die ghy wedergeboren zyt niet uyt verganckelyeken maar uyt onverganckelyeken zaden. vernieuwt door het schippers gilt anno 1793' (cat 1904, p. 103; cat 1928 nr. 3425). Het luik deed vanaf die tijd dienst als gildebord van de schietschuitschippers. Ook de keerzijde van het rechterluik werd overschilderd met teksten. Op de lijst werden teksten aangebracht en insignes van het zakkendragersgilde. Ook bij dit luik werd een timpaan toegevoegd, en cartouches aan de onder- en zijkanten. Opschrift (op cartouche aan de onderkant van het gildebord van het zakkendragersgilde) `levit: Daerom, wilt ghee[n] onghelijck doen aenden rechte, metter int 19. ellen, met ghewichte, metter maten. Rechte wage, recht pont, rechte mudde, recht sester sal by v luyden syn. luc. Want sy sullen gheven een goede volle, toegedruckte en[de] int. 7 ouerloopende mate in uwen schoot. Sekerlyck metter selver mate[n] dat ghy metet, sal u ghemeten worden'. (cat. 1904, p. 104; cat 1928 nr.3425). Het luik deed vanaf die tijd dienst als gildebord van het zakkendragersgilde in de Jacobikerk. Het gildebord van de schietschuitschippers hing waarschijnlijk tegen de vierde noordelijke pijler gerekend vanaf de viering. Het bord van het zakkendragersgilde hing tegen de eerste zuidelijke pijler gerekend vanaf de viering. Zie Van Riemsdijk 1882, pp. 34-35, 38. De panelen zijn na een restauratie, vermoedelijk voor 1976, verkeerd om in de lijsten gezet, waardoor de bij de tekstborden behorende opschriften op de lijst nu aan de verkeerde zijde te zien zijn. Dit blijkt uit de beschrijvingen van Muller 1878(a) en Van Riemsdijk 1882. Zij concludeerden op grond van de plaats van de scharnieren dat de stichtersfiguren op de buitenzijden van de zijluiken waren afgebeeld. De Meyere 1988(d), p. 66, concludeerde op grond van de huidige situatie dat de stichtersfiguren en heiligen op de binnenzijden van de luiken stonden. Zie ook het verslag van T. Jonkman d.d. 11-1995 in de documentatie van het Centraal Museum. Negentiende-eeuwse(?) kopie naar het linkerluik, doek, 69,8 x 50 cm, in de Jacobikerk, Utrecht (consistoriekamer) met het opschrift `Huybert Duyfhuys pastoor van St Jacop heeft anno 1578 in de Iacobiekerk smorgens als rooms priester d mis gedaan en naa demiddag als gereformeert predukant gepreek Coll 3d // eerste v.' Zie De Meyere 1988(d), p. 76, afb. 21. Pentekening van ca. 1840 door N. van der Monde, 188 x 209 mm, naar een tekening van 1774 door C.A. van Wachendorf naar het linkerluik in Het Utrechts Archief, Topografische Atlas, inv. nr. Jb 4.19.
Documentation
- De kogel door de kerk? : de opstand in de Nederlanden 1559-1609, S. Groenveld ... [et al.], (Jaarboek Oud-Utrecht, 1978), p.97, afb. 80 a, z/w; afb 80 b, detail
Exhibitions
- Scorels Roem. Hoe een Utrechtse schilder de Renaissance naar het Noorden bracht, Centraal Museum
- Van Aalmoes tot AOW, zes eeuwen ouderenzorg in een Nederlandse stad, Centraal Museum
- Utrecht op schilderijen, Centraal Museum
- Uit de Jacobskerk, Centraal Museum
- Stedenspiegel, Haags Gemeentemuseum
Persistent url
To refer to this object please use the following persistent URL: https://hdl.handle.net/21.12130/collect.8C96D0EC-C855-4EA3-8E1F-C86D1449B6DF
Questions?
Do you have a remark or extra information on this object? Please let us know!