Het gebruik om elkaar het beste toe te wensen voor het nieuwe jaar, zowel mondeling als schriftelijk, is een gewoonte die eeuwenoud is. Uit de geschreven en gedrukte nieuwjaarswensen uit de afgelopen eeuwen die bewaard zijn gebleven, kunnen we ons een redelijk beeld van deze traditie vormen.

Net als in veel andere Nederlandse steden was het in Utrecht de gewoonte dat nieuwjaarswensen, door plaatselijke drukkers geleverd, werden aangeboden door bepaalde ambachtslieden aan bestuur en burgers van hun stad. In de nieuwjaarsprent van de askarlieden (de toenmalige vuilnisophalers) van 1814 staat het kort samengevat: "Wij komen eenmaal 's Jaars, een Dichtje presenteeren, Dat slechts eenvoudig is, gy kunt dit wel ontbeeren, Maar 't is een oud gebruik en overal gemeen."

De prenten bevatten heel wat informatie. In de afbeeldingen en in de vaak snorkende teksten zijn in veel gevallen historische, topografische of beroepstechnische gegevens te vinden, maar ook details over de lokale, nationale en zelfs internationale gebeurtenissen kan men hierin terugvinden. Zo constateerden de riooluithaalders in 1868: "De veepest toch herstelde weer, En oorlog, die komt later."

Van 19 december 1981 tot en met 31 januari 1982 was in het Centraal Museum een tentoonstelling met nieuwjaarsprenten te bezoeken. Volksprenten in een museum, dat was al eerder voorgekomen: in 1976 werd in het Rijksmuseum de tentoonstelling 'Centsprenten' gehouden. Daarmee leek de tijd dat het bestuderen van volksprenten, of beter gezegd van volkskunst en -kunde in het algemeen, werd beschouwd als minderwaardig en onbenullig, voorbij.

bron: J.A.L. de Meyere, Met de beste wensen voor het nieuwe jaar, Baarn 1981

Documentation

  • Met de beste wensen voor het nieuwe jaar : Utrechtse nieuwjaarsprenten uit vroegere eeuwen, J.A.L. de Meyere, Ambo (Baarn, 1981), 63 p.
  • Met de beste wensen voor het nieuwe jaar : Utrechtse nieuwjaarsprenten uit vroegere eeuwen, [tekst J.A.L. de Meyere], Centraal Museum (Utrecht, 1981), [8] p.

Collection in this exhibition

Persistent url

To refer to this object please use the following persistent URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.1738D959-41AC-4679-9E25-61A753B7D7BD

Questions?

Do you have a remark or extra information on this exhibition? Please let us know!