Met Caravaggio (1573-1610) was de Italiaanse schilderkunst een nieuwe richting ingeslagen. Veel schilders uit de renaissance kopieerden hun leermeesters uitentreuren met lichte tinten en uitgewerkte achtergronden, wat heel wat zoetelijke schilderijen opleverde. Caravaggio koos juist volkse modellen vanwege hun markante schilderachtigheid en liet ze, vaak indirect belicht, scherp afgetekend en met verrassende lichteffecten, optreden tegen een haast onbepaalde donkere achtergrond.

Tot de Utrechtse navolgers van Caravaggio behoorde Paulus Bor (ca 1600-1669). In zijn werk De twaalfjarige Jezus in de tempel, geschilderd rond 1635, is het tempelinterieur geheel in het donker en omhult het de vijf schriftgeleerden die het duidelijk moeilijk hebben met de dingen die de kleine Jezus hen voorlegt. Hij is welbewust haast al te nietig afgebeeld, maar in zijn houding drukt hij de zekerheid uit, eigen aan wie meent de waarheid te bezitten.

Jezus staat recht tegenover het licht dat uit een verder niet zichtbare bron van links komt, terwijl de schriftgeleerden óf hun rug naar het licht toekeren, óf slechts zijdelings belicht worden. Het frêle knaapje heeft een indrukwekkende baardige geleerde als tegenpool. Het is geen toeval dat vier van de vijf geleerdenkoppen liggen op de diagonaal die uitgaat van de betogende kinderhand.

Blikvanger is de zittende figuur in het wit, de denkerskop gesteund op de hand; hij luistert zo gespannen naar Jezus dat zijn vinger is afgegleden van de tekst die hij aanwees in het boek op zijn schoot.

Het schilderij heeft een kleurencombinatie met veel paars, en verder goud, groen-geel en wit. Deze kleuren verhogen de dramatische spanning van de evenwichtige en besloten compositie.

Bij een restauratie in de jaren 80 van de vorige eeuw zijn resten van de signatuur te voorschijn gekomen.

Het schilderij van Paulus Bor was in maart 1966 Kunstwerk van de maand. Van augustus 1963 tot en met december 1972 werd elke maand speciale aandacht geschonken aan een of meerdere objecten uit de collectie van het Centraal Museum.

Documentatie

  • Kunstwerk van de maand maart 1966, Centraal Museum (Utrecht, 1966)

Collectie in deze tentoonstelling

Duurzame url

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.A1E2A905-A18F-4991-9042-0D51BFF5C8FF

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze tentoonstelling? Laat het ons weten!