In 1952 was in het Centraal Museum in Utrecht en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen de tentoonstelling 'Caravaggio en de Nederlanden' te zien geweest. Naar aanleiding van die tentoonstelling was de wens opgekomen om te zijner tijd ook een latere periode te belichten, namelijk die van de Italianisanten, de Nederlandse schilders die in de 17e eeuw langer of korter in Italië verbleven en waarvan het resultaat duidelijk in hun werk zichtbaar is. In hun tijd werden de werken van de Italianisanten zeker niet minder gewaardeerd dan de schilders van het Hollands landschap. In de 18e en het begin van de 19e eeuw stonden ze nog steeds zeer hoog in aanzien. Pas door de opkomst en de invloed van het impressionisme werd de appreciatie minder; deze kunstrichting kon zich veel meer met Van Goyens visie op het landschap identificeren, waardoor de Italianisanten enigszins in de vergeethoek raakten.

Uiteindelijk kon in maart 1965 een expositie geopend worden met 177 schilderijen uit de collectie van circa 50 musea uit Europa en de Verenigde Staten (waaronder 9 doeken van het Centraal Museum) en uit 27 particuliere collecties, waaronder die van de koningin van het Verenigd Koninkrijk.

Een van de schilderijen, Het vinden van Mozes van Bartholomeus Breenbergh (1598-1657), uitgeleend door een Stockholms museum, werd een week na de opening gestolen. Twee maanden later bekende de 19-jarige orthopedisch bandagist B.H. de J. dat hij het schilderij had meegenomen; door het formaat kon hij het gemakkelijk onder zijn jas stoppen. "Er was geen enkele handigheid voor nodig," verklaarde hij. Hij had geld nodig voor een motorfiets, omdat hij naar het buitenland wilde vluchten. Hij hoopte dan de militaire dienst te ontlopen. Bij zijn eerste poging om het schilderij te verkopen viel hij, samen met twee helers, door de mand. Het schilderij werd met extra beveiligingsmaatregelen opnieuw op de expositie opgehangen.
De J. werd veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf, waarvan vier maanden voorwaardelijk. De helers kregen lagere straffen.

Een ander incident kreeg in januari 1966 zijn ontknoping. In de catalogus van de expositie werd vermeld dat deze de vrucht was van het gezamenlijk werk van dr. M. E. Houtzager, de directrice van het Centraal Museum, drs. H.J. de Smeth, adjunct-directeur en de heer A. Blankert. De laatste was een student kunstgeschiedenis die in de jaren 1962-1964 conservator bij het museum was. In Vrij Nederland verscheen een interview met Eddy de Jongh van het Kunsthistorisch Instituut in Utrecht, waarin hij stelde dat de catalogus voor zo'n 97% geschreven was door Albert Blankert. Ook de kunsthistoricus prof.dr. J.G. van Gelder kwam tot die conclusie; Blankert had vanaf eind 1962 steeds zelfstandig aan het werkstuk (tevens doctoraalscriptie) gewerkt. Naar aanleiding van deze verklaringen werd door B&W van Utrecht een commissie ingesteld. Die kwam tot de conclusie dat de catalogus inderdaad was geschreven door Blankert; de bijdrage van Houtzager was minimaal geweest en De Smedt had slechts kleine correcties aangebracht. Op een inlegvel zou de feitelijke 'rolverdeling' vermeld moeten worden. Na ruim een maand kwam dat inlegvel er, geschreven door de wethouder van onderwijs en cultuur zelf.
Later werd Albert Blankert universitair hoofddocent, gespecialiseerd in de zeventiende-eeuwse Hollandse schilderkunst.

Documentation

  • Due mostre e un libro, Marco Chiarini, Mondadori (Milano, 1965), p. 63 -76, [8] p. pl
  • Nederlandse 17e eeuwse Italianiserende landschapschilders : 10 maart - 30 mei 1965, Centraal Museum Utrecht, [samengest. door Maria Elisabeth Houtzager, H.J. de Smedt en Albert Blankert], Centraal Museum (Utrecht, 1965), 256 p., [92] p. pl.
  • Nederlandse 17e eeuwse Italianiserende landschapschilders : 10 maart - 30 mei 1965, Centraal Museum Utrecht, [samengest. door Maria Elisabeth Houtzager, H.J. de Smedt en Albert Blankert], Centraal Museum (Utrecht, 1965), 47 p.

Collection in this exhibition

Persistent url

To refer to this object please use the following persistent URL: https://hdl.handle.net/21.12130/exhibit.F05F08EB-4B5A-489D-91A0-5FA09561BD80

Questions?

Do you have a remark or extra information on this exhibition? Please let us know!