Het Drieluik met het laatste avondmaal uit 1521, geschilderd voor de vooraanstaande Utrechtse families Pauw en Zas, is een van de weinige Utrechtse altaarstukken die bewaard zijn gebleven. De Stichting Van Baaren Museum is er in geslaagd, in samenwerking met het Centraal Museum, dit drieluik aan te kopen van de erven van Jacques Goudstikker. Van 9 april t/m 9 oktober 2011 presenteert het Centraal Museum deze belangrijke aanwinst voor het Utrechtse culturele erfgoed.

Tweeledige tentoonstelling
De tentoonstelling In stille harmonie is het eerste deel van een tweeluik. In de tentoonstelling wordt het altaarstuk getoond samen met religieuze beeldhouwkunst tot 1570 en wordt aandacht besteed aan de herkomstgeschiedenis en aan de voorgenomen restauratie. Het altaarstuk zal in de loop van 2011-2012 worden gerestaureerd. Na voltooiing zal het drieluik opnieuw worden gepresenteerd in een focustentoonstelling. Hierin zullen de restauratie en het materieeltechnisch onderzoek aan bod komen.

Altaarstuk voor een Utrechtse familie
Het Drieluik met het laatste avondmaal is een van de zeer weinige altaarstukken die uit het Utrechtse bewaard zijn gebleven. Het is waarschijnlijk in 1521 geschilderd door een, vooralsnog anonieme, meester uit de omgeving van Jacob Cornelisz van Oostsanen. Uit de wapenschilden op het middenpaneel blijkt dat het oorspronkelijk was geschilderd voor de families Pauw en Zas, vooraanstaande bewoners van de stad Utrecht. De wapenschilden maakten het mogelijk de schenkers op de zijpanelen te identificeren. Het drieluik heeft gestaan op een van de altaren in het kartuizerklooster Nieuwlicht. Dit klooster dat ten noordwesten van de stad Utrecht lag, was destijds een van de rijkste van Noord Europa.

Goudstikker Collectie
Het altaarstuk was eigendom van Jacques Goudstikker (1897-1940), een gerenommeerde joodse kunsthandelaar, die het familiebedrijf na de dood van zijn vader in 1924 heeft voortgezet en uitgebreid. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan zijn bloeiende kunsthandel en uiteindelijk ook aan zijn leven. Zijn collectie werd in beslag genomen door de Nazi’s in juli 1940. Een deel werd na de oorlog teruggevonden door de geallieerde mogendheden en in bewaring gegeven aan de Nederlandse staat. Vanwege de Utrechtse herkomst kreeg het Centraal Museum het altaarstuk in 1948 in bruikleen van Instituut Collectie Nederland. Na de toekenning van de claim aan de erven in 2006 werd het bruikleen beëindigd en teruggegeven. De Stichting Van Baaren kocht, op verzoek van het Centraal Museum, het altaarstuk in 2010 van de erven en gaf het in langdurig bruikleen aan het Centraal Museum. Het altaarstuk maakt nog tot het voorjaar van 2011 deel uit van een reizende tentoonstelling door de Verenigde Staten, getiteld: Reclaimed: Paintings from the Collection of Jacques Goudstikker.

Stichting Van Baaren Museum verloor werk Daubigny
De Stichting Van Baaren Museum is eigenaar van ruim 300 Nederlandse en Franse schilderijen uit de 19de en vroeg 20ste eeuw, midden vorige eeuw bijeengebracht door Josephina en Lambertus van Baaren. De collectie bevindt zich sinds 1980 in bruikleen in het Centraal Museum. Een van de topstukken van de collectie, L’Ile d’amour van de Franse schilder Charles-François Daubigny, ging in 2007 bij de brand in het Armando Museum in Amersfoort verloren. De Stichting besloot het door de verzekering uitgekeerde bedrag aan te wenden voor de aankoop van het Drieluik met het laatste avondmaal.